Het Goede, het Slechte en het Geroddel: De Invloed van

Het Goede, het Slechte en het Geroddel:

De Invloed van Situatie, Sociale Waardeoriëntatie en Macht

op Roddelmotivatie en Roddelgedrag

A.S. (Emile) Jeuken

Masterthese

Arbeids- & Organisatiepsychologie

dr. B. (Bianca) Beersma

dr. F.S. (Femke) ten Velden

Studentnummer: 5800587

E-mail: [emailprotected]

23 juli 2012

Het Goede, het Slechte en het Geroddel 1

Abstract

Mensen gaan onder andere met conflicten om door met anderen, die buiten het conflict staan,

te roddelen over hun tegenpartij. Ze doen dit vanuit verschillende motieven. In dit onderzoek

staan twee motieven om te roddelen centraal: roddelen om de groep te beschermen en

roddelen voor eigen gewin. Naast motivatie wordt er ook naar gedrag gekeken. Een

experiment in de vorm van een onderhandelingssimulatie laat zien dat roddelmotivatie het

product is van persoon en situatie en dat macht de invloed van de persoon verhoogt en de

invloed van de situatie verlaagt. Macht verhoogt bij zowel prosociale - als bij prozelf mensen

de motivatie om groepsbeschermend te roddelen. Bij prozelf mensen verhoogt macht de

motivatie om te roddelen voor eigen gewin en bij prosociale mensen verlaagt macht de

motivatie om te roddelen voor eigen gewin. Laag machtige mensen zijn in een situatie met

een competitieve tegenpartij meer gemotiveerd om te roddelen vanuit beide motieven dan in

een situatie met een coöperatieve tegenpartij. Wat betreft roddelgedrag blijkt dat de motivatie

om te roddelen zowel de kans dat mensen roddelen als de kans dat mensen op een negatieve

toon roddelen verhoogt. Macht verhoogt zowel de kans dat mensen roddelen als de kans dat

zij dit op een negatieve toon doen. In een situatie met een competitieve tegenpartij is niet

alleen de kans dat mensen roddelen, maar ook de kans dat zij dit op een negatieve toon doen

groter dan in een situatie met een coöperatieve tegenpartij. Tot slot worden in deze paper

theoretische implicaties en suggesties voor vervolgonderzoek besproken.

Het Goede, het Slechte en het Geroddel 2

Inhoudsopgave

Abstract ...................................................................................................................................... 1

Inhoudsopgave ........................................................................................................................... 2

Het Goede, het Slechte en het Geroddel..................................................................................... 4

Roddelgedrag en Roddelmotieven.......................................................................................... 6

Informatie Verzamelen en Valideren, Sociaal Vermaak en Emoties Ventileren................ 7

Negatieve Invloed ............................................................................................................... 8

Groepsbescherming............................................................................................................. 8

Situationele Normen en Roddelmotieven............................................................................. 10

Conflict en Onderhandelen ............................................................................................... 11

Sociale Waardeoriëntatie en Roddelmotieven...................................................................... 12

Macht en Roddelmotieven.................................................................................................... 14

Macht en Moraliteit........................................................................................................... 15

De Toenadering/Inhibitie Theorie van Macht................................................................... 15

Macht, Situatie en Individuele Verschillen .......................................................................... 16

Laag Machtige Mensen, Situationele Normen en Roddelmotieven ..................................... 18

Hoog Machtige Mensen, Sociale Waardeoriëntatie en Roddelmotieven ............................. 18

Roddelgedrag, Situatie en Macht.......................................................................................... 20

Onderzoeksopzet .................................................................................................................. 22

Methode.................................................................................................................................... 23

Deelnemers ........................................................................................................................... 23

Design................................................................................................................................... 24

Materialen............................................................................................................................. 24

Sociale Waardeoriëntatie. ................................................................................................. 24

Priming van Macht............................................................................................................ 25

Het Goede, het Slechte en het Geroddel 3

Onderhandelingssimulatie................................................................................................. 25

Gedrag van de Tegenpartij................................................................................................ 26

Roddelmotivatie. ............................................................................................................... 27

Roddelgedrag. ................................................................................................................... 27

Procedure .............................................................................................................................. 28

Resultaten ................................................................................................................................. 30

Resultaten Roddelmotivatie.................................................................................................. 30

Uitgesloten van Analyse ................................................................................................... 30

Toetsing............................................................................................................................. 30

Manipulatiecheck .............................................................................................................. 31

Resultaten Groepsbescherming......................................................................................... 32

Resultaten Negatieve Invloed ........................................................................................... 34

Resultaten Roddelgedrag...................................................................................................... 38

Toetsing............................................................................................................................. 38

Discussie................................................................................................................................... 42

Beperkingen.......................................................................................................................... 44

Suggesties voor Vervolgonderzoek ...................................................................................... 46

Terug bij Deelnemer "X"...................................................................................................... 48

Literatuur .................................................................................................................................. 50

Het Goede, het Slechte en het Geroddel 4

Het Goede, het Slechte en het Geroddel:

De Invloed van Situatie, Sociale Waardeoriëntatie en Macht

op Roddelmotivatie en Roddelgedrag

"De buren zijn totaal niet meewerkend, het maakt ze helemaal niet uit wat wij willen, ze

denken alleen maar aan zichzelf. Het krijgen van een goede overeenkomst is moeilijk. De

buren ogen mij niet zo vriendelijk. Ze zullen er alles aan doen om het zo negatief mogelijk

voor ons te laten uitpakken."

- Deelnemer X

Deze uitspraak is van iemand die in het experiment dat bij dit onderzoek werd

uitgevoerd met zijn zogenaamde buren in conflict is en onderhandelt over onder andere hoe

laat het stil moet zijn in het gemeenschappelijke studentencomplex. De uitspraak wordt

gedaan tegen een andere bewoner van hetzelfde fictieve studentencomplex en is een

voorbeeld van roddelgedrag, oftewel het uitwisselen van evaluatieve informatie over een

afwezige derde (Foster, 2004). In plaats van direct met de tegenpartij te communiceren, doet

deze persoon zijn uitspraak over de tegenpartij tegen een persoon die niet direct bij de

onderhandeling betrokken is. Roddelen is voor deze persoon een manier om met het conflict

om te gaan.

Maar waarom roddelt deze persoon? Probeert deze persoon zijn buren te beschermen

tegen de tegenpartij? Of probeert hij zijn opponent in diskrediet te brengen om negatieve

invloed uit te oefenen voor eigen gewin en er dus zelf beter van te worden? Zowel negatieve

invloed uitoefenen voor eigen gewin als het beschermen van de groep zijn als motieven om te

roddelen geïdentificeerd (Beersma & Van Kleef, in druk). Om deze vragen beter te kunnen

Het Goede, het Slechte en het Geroddel 5

beantwoorden is het van belang te onderzoeken wat de beide motieven om te roddelen en

roddelgedrag determineert.

Lewin (1951) formuleerde gedrag als een functie van de persoon en de situatie waarin

deze zich bevindt. Een voorbeeld van wat we de invloed van de situatie noemen is het gedrag

van de tegenpartij in een conflict. Gedraagt de tegenpartij zich competitief of coöperatief? De

sociale waardeoriëntatie die iemand heeft is een voorbeeld van een individuele eigenschap

van de persoon. Een sociale waardeoriëntatie is een voorkeur voor uitkomsten in situaties

waarbij iets waardevols verdeeld wordt (Messick & McClintock, 1968). Die voorkeur kan net

zoals het gedrag van mensen in het belang van de groep (prosociaal) zijn of in het eigen

belang (prozelf) zijn; prosociale mensen streven naar goede uitkomsten voor henzelf en

anderen, terwijl prozelf mensen alleen streven naar goede uitkomsten voor henzelf.

Een factor die in relatie staat tot zowel de situatie als sociale waardeoriëntatie is

macht, oftewel de mogelijkheid om anderen te beïnvloeden (Kelley & Thibaut, 1978). Recent

onderzoek wekt sterk de indruk dat macht de invloed van individuele verschillen op gedrag

vergroot en de invloed van de situatie op gedrag verkleint (Chen, Lee-Chai & Bargh, 2001;

Galinsky, Gruenfeld, Magee, Whitson & Liljenquist, 2008; Hecht & LaFrance, 1998). Een

voorbeeld van dit effect is dat hoog machtige mensen zich bij het bedenken van creatieve

productnamen minder laten beïnvloeden door voorbeelden uit hun omgeving dan laag

machtige mensen (Galinsky et al., 2008). Uit hetzelfde onderzoek blijkt dat in een

onderhandelingscontext de behoefte om een relatie te onderhouden met de tegenpartij voor

hoog machtige mensen sterk afhankelijk is van de eigen sociale waardeoriëntatie (persoon),

terwijl deze behoefte voor laag machtige mensen sterk afhankelijk is van de reputatie van de

tegenpartij (situatie).

Samenvattend is het dus bekend dat gedrag afhankelijk is van zowel de situatie als

individuele verschillen en dat macht de rol van individuele verschillen vergroot en de rol van

Het Goede, het Slechte en het Geroddel 6

de situatie verkleint. Er is echter nog maar weinig bekend over hoe de situatie, individuele

verschillen en macht in relatie staan tot roddelgedrag en roddelmotieven.

Ik onderzoek daarom de vraag hoe en met welke motieven mensen met verschillende

sociale waardeoriëntaties en verschillende mate van macht roddelen in een

onderhandelingssituatie waarbij de tegenpartij zich competitief of coöperatief gedraagt. Ik

verwacht dat macht de invloed van sociale waardeoriëntatie vergroot terwijl het de invloed

van het gedrag van de tegenpartij op roddelmotivatie en -gedrag juist verkleint.

Roddelgedrag en Roddelmotieven

Bij een roddelsituatie zijn minstens drie partijen betrokken. De persoon die roddelt

wordt de rodellaar genoemd, de persoon tegen wie geroddeld wordt is het roddeldoel en de

persoon over wie geroddeld wordt is het roddelonderwerp (Baumeister, Zhang & Vohs,

2004). In dit onderzoek staat de roddelaar centraal.

Roddelen is een vorm van gedrag waar wat betreft moraliteit nog geen consensus over

bestaat, dus men is er nog niet uit of het goed of slecht is. De geschiedenis heeft laten zien dat

verschillende religies roddelen als iets slechts bestempelden en er zelfs zware sancties

tegenoverstelden (Goodman & Ben-Ze'ev, 1994). Tegenwoordig heeft roddelen nog steeds

een negatief imago (Goodman & Ben-Ze'ev, 1994). Ondanks het negatieve imago zegt de

definitie van roddelen niets over de toon waarop de evaluatie plaatsvindt; de valentie van

evaluatieve informatie die door roddelen wordt uitgewisseld kan zowel positief als negatief

zijn (Baumeister et al., 2004). Een voorbeeld van een positieve roddel is: "Ik vind dat Emile

Jeuken erg leuke humor heeft.". Een voorbeeld van een negatieve roddel is: "Ik vind het echt

belachelijk dat Brad Pitt zijn haar blondeert.".

Zowel volwassen mensen als jonge kinderen roddelen en doen dit vaak (Fine, 1977).

De schattingen lopen uiteen, maar waarschijnlijk bestaat tussen de 65% (Dunbar, Duncan, &

Het Goede, het Slechte en het Geroddel 7

Mariott, 1997) en de 80 tot 90% (Emler, 1994) van de alledaagse gesprekken uit

roddelgedrag. Hierbij moet echter wel opgemerkt worden dat er bij verschillende schattingen

vaak verschillende definities van roddelen worden gebruikt (Foster, 2004).

Op de vraag waarom mensen roddelen is een verscheidenheid aan antwoorden

geformuleerd. Beersma en Van Kleef (in druk) hebben de verschillende motieven om te

roddelen in kaart gebracht en de Motives to Gossip Questionnaire ontwikkeld. Deze

vragenlijst onderscheidt vijf motieven om te roddelen en meet per motivatie de mate waarin

iemand gemotiveerd is om te roddelen. De vijf motieven zijn: negatieve invloed uitoefenen

voor eigen gewin, groepsbescherming, informatie verzamelen en valideren, sociaal vermaak

en emoties ventileren. Alle roddelmotieven worden in de volgende paragraaf voor de

volledigheid toegelicht. In dit onderzoek staan de roddelmotieven negatieve invloed

uitoefenen en groepsbescherming centraal en daarom worden deze uitgebreider beschreven.

Informatie Verzamelen en Valideren, Sociaal Vermaak en Emoties Ventileren

Mensen roddelen om informatie over het roddelonderwerp in te winnen en te

valideren. Daarnaast wordt er geroddeld om te onderzoeken of anderen hetzelfde denken over

het roddelonderwerp (Beersma & Van Kleef, in druk), en om assumpties over de sociale

omgeving te valideren (Rosnow, 1977). Roddelen is vaak zelfs de enige manier om aan

informatie te komen (Foster, 2004). Vanuit de Social Comparison Theory wordt gesteld dat

mensen roddelen om de eigen visie op de wereld te vergelijken met die van anderen en om de

wereld op die manier beter te begrijpen (Wert & Salovey, 2004).

Verder zorgt roddelen voor plezier en een doorbreking van de dagelijkse routine

(Beersma & Van Kleef, in druk), en fungeert roddelen als emotionele uitlaatklap (Dunbar,

2004). Stel dat er binnen een bedrijf sprake is van een reorganisatie, dan roddelen mensen

bijvoorbeeld om schaarse informatie in te winnen over wat ze in de toekomst te wachten staat,

Het Goede, het Slechte en het Geroddel 8

maar mogelijk tegelijkertijd ook om emoties te ventileren. Veelal wordt er ook bij de

koffieautomaat geroddeld vanuit de behoefte aan sociaal vermaak.

De zojuist genoemde motieven onderscheiden zich van twee andere motieven die meer

situatieafhankelijk zijn en een instrumentele waarde hebben. Het gaat om de motieven

negatieve invloed uitoefenen en groepsbescherming. Deze vormen van roddelen leiden tot

direct resultaat, namelijk het behalen van eigen gewin of het beschermen van de groep. Of

mensen gemotiveerd zijn om te roddelen om de groep te beschermen en om te roddelen om

negatieve invloed uit te oefenen is afhankelijk van de mogelijkheden voor eigen gewin en de

aanwezigheid van een reden om de groep te beschermen.

Negatieve Invloed

Mensen die roddelen om negatieve invloed uit te oefenen doen dit voor eigen gewin en

ten koste van anderen. In de meeste gevallen probeert de roddelaar een bepaald voordeel te

verkrijgen ten opzichte van het roddeldoel of het roddelonderwerp door negatieve informatie

over het roddelonderwerp te verspreiden. Daarmee zorgt de roddelaar ervoor dat het

roddeldoel zijn of haar mening over het roddelonderwerp bijstelt en zich anders gaat gedragen

(Rosnow, 1977). Roddelen in het eigenbelang wordt doorgaans afgekeurd (Wilson,

Wilczynski, Wells & Weiser, 2000) en de negatieve connotatie van het woord "roddelen" is

waarschijnlijk te danken aan deze motivatie (Foster, 2004).

Groepsbescherming

Gedurende lange tijd hebben veel wetenschappers zich aangesloten bij het idee dat

roddelen een negatieve en asociale bezigheid is (Archer & Coyne, 2005). Recent is daar

echter verandering in gekomen, want er is steeds meer aandacht voor de wenselijke effecten

van roddelen in het belang van groepen. Een voorbeeld hiervan is een antropologische studie

Het Goede, het Slechte en het Geroddel 9

naar roddelen binnen een roeiteam, waaruit blijkt dat roddelen zowel in het eigenbelang kan

zijn als in het belang van de groep (Kniffin & Wilson, 2006).

Mensen roddelen om groepsgenoten te beschermen tegen normovertreders. Hoewel de

mensheid door samenwerking in staat is tot grote prestaties te komen, zijn er ook risico’s

verbonden aan het leven in (grote) groepen. Die risico’s hebben vooral te maken met het

gegeven dat gedrag dat het belang van de groep schaadt in grote groepen minder eenvoudig te

identificeren is (Dunbar, 2004). Om anderen, die tegen het belang van de groep ingaan, in

bedwang te houden ontwikkelen groepen normen (Campbell, 1975). Normen zijn impliciete

of expliciete regels of principes die begrepen worden door een groep en die gedrag sturen of

controleren zonder toepassing van formele wetten met als doel gepast en acceptabel gedrag

(Cialdini & Trost, 1998). Of iets als moreel rechtvaardig dan wel onrechtvaardig wordt gezien

is afhankelijk van de geldende normen (Copp, 1995). Een manier om met normovertreders om

te gaan is door te roddelen, want roddelen maakt het mogelijk anderen te waarschuwen voor

normovertreders (Dunbar, 2004).

Beersma en Van Kleef (2010) hebben in een scenariostudie ondersteuning gevonden

voor bovenstaande theorie. Respondenten bleken er bewust voor te kiezen om te roddelen met

als doel de groep te beschermen, in het bijzonder wanneer normen geschonden worden en

wanneer er een groepslid is om tegen te roddelen. Hiernaast lieten ze ook zien dat mensen die

geloven dat er tegen ze geroddeld wordt in het belang van de groep, dit als socialer en minder

immoreel zien dan wanneer ze geloven dat er geroddeld wordt uit eigenbelang.

Eén van de eersten die onderzoek deed naar roddelen was Gluckman (1963). Hij stelde

dat de dreiging die uitgaat van het feit dat mensen zouden kunnen roddelen voldoende is om

potentiële normovertreders op het rechte pad te houden. Vervolgonderzoek van Beersma en

Van Kleef (2011) heeft ook Gluckman’s (1963) stelling bevestigd. Uit het experiment bleek

dat wanneer de mogelijkheid bestaat om te roddelen, potentiële normovertreders meer

Het Goede, het Slechte en het Geroddel 10

handelen in het groepsbelang. Dus alleen al de mogelijkheid dat anderen over ze kunnen

roddelen weerhoudt mensen ervan normen te overtreden.

Beide onderzoeken van Beersma en Van Kleef (in druk; 2011) hebben betrekking op

normschending in de vorm van meeliften. Er is sprake van meeliften wanneer een aantal

mensen hard werkt om een bepaald doel te bereiken terwijl anderen zich er gemakkelijk van

afbrengen door vanaf de zijlijn toe te kijken, maar uiteindelijk wel profiteren van de

uitkomsten (Kerr & Bruun, 1983). Bij meeliften wordt onder andere de gelijkheidsnorm

geschaad, die stelt dat iedereen evenveel zijn best moet doen (Nijstad, 2009). Zeer recent

experimenteel onderzoek heeft laten zien dat mensen die een normovertreding in de vorm van

asociaal gedrag waarnemen, geneigd zijn mensen die eronder zouden kunnen lijden, daarvan

op de hoogte te brengen door te roddelen. Dit leidt ertoe dat het asociale gedrag afneemt en

coöperatief gedrag toeneemt (Feinberg, Willer, Stellar & Keltner, 2012). Roddelen blijkt dus

effectief te zijn tegen verschillende vormen van normovertredingen in groepen. Samenvattend

blijkt dat roddelen dus ook gedaan wordt in het belang van de groep en niet altijd als slecht

wordt gezien.

Situationele Normen en Roddelmotieven

In een onderzoek van Beersma en Van Kleef (in druk) werd deelnemers gevraagd na te

denken over de laatste keer dat ze met iemand spraken over een niet-aanwezige persoon en

deze situatie te beschrijven. Vervolgens vulden de deelnemers de Motives to Gossip

Questionnaire in. Uit de resultaten bleek dat de motivatie informatie te verzamelen relatief het

belangrijkst was, gevolgd door sociaal vermaak. Groepsbescherming en negatieve invloed

waren beide minder belangrijke motieven om te roddelen dan sociaal vermaak en verschilden

niet van elkaar.

Het Goede, het Slechte en het Geroddel 11

Beersma en Van Kleef (in druk) verklaren het relatief kleine belang van de motivatie

groepsbescherming aan de hand van situationele factoren. Situationele normen blijken een

belangrijke rol te spelen bij de roddelmotivatie groepsbescherming.

Hoewel mensen bijna altijd en met bijna iedereen kunnen roddelen om informatie te

vergaren of om zich te vermaken, zijn er specifieke condities waaraan moet worden voldaan

voordat mensen gemotiveerd raken om te roddelen met als doel de eigen groep te beschermen.

Er moet binnen de situatie een groepsgenoot aanwezig zijn die als roddeldoel kan fungeren en

er moet sprake zijn van een schending van een norm van de groep (Beersma & Van Kleef, in

druk).

Ik stel dat een soortgelijke argumentatie opgaat voor de roddelmotivatie negatieve

invloed. Er moet binnen de situatie ruimte zijn voor eigen gewin. Als mensen al krijgen wat

ze willen zullen ze niet gemotiveerd zijn om negatieve invloed uit te oefenen voor eigen

gewin, terwijl mensen hiertoe wel gemotiveerd zullen zijn indien het eigenbelang in het

geding is. Een tweede voorwaarde is dat er iemand beschikbaar moet zijn (het roddeldoel of

het roddelonderwerp) die te manipuleren valt. In tegenstelling tot bij de totstandkoming van

de roddelmotivatie groepsbescherming hoeft er niet per se een groepsgenoot als roddeldoel te

fungeren.

Conflict en Onderhandelen

Een situatie waarin zowel groepsbelangen (gerelateerd aan de roddelmotivatie

groepsbescherming) als eigenbelangen (gerelateerd aan de roddelmotivatie negatieve invloed)

bedreigd kunnen worden is een (groeps)conflict. Een veel gebruikte conflicthanteringmethode

is onderhandelen, oftewel het gezamenlijk beslissingen nemen van individuen of groepen met

vermeende tegengestelde belangen (Pruitt & Carnevale, 1993).

Het Goede, het Slechte en het Geroddel 12

Een belangrijke norm die binnen veel groepen en in veel situaties geldt, maar in het

bijzonder van belang is in conflictsituaties, is die van coöperatief gedrag (Steinel et al., 2010).

Zoals Bertrand Russell (1954) schreef: "The only thing that will redeem mankind is

cooperation". Coöperatieve mensen handelen in het belang van de groep, terwijl competitieve

mensen in het eigenbelang en vaak ten koste van anderen handelen (Van Lange, 1999).

Binnen onderhandelingen kunnen verschillende normen gelden. Aangezien coöperatief

gedrag een oplossing voor een conflict dichterbij brengt en competitief gedrag een conflict

juist kan verergeren, is het in onderhandelingen belangrijk dat coöperatie als norm dient

(Johnson, Johnson & Smith, 2007). Als een tegenpartij zich competitief gedraagt in een

situatie met een coöperatienorm worden zowel het groepsbelang als het eigenbelang van een

individu bedreigd. Hierdoor worden mensen dus gemotiveerd om te roddelen om de groep te

beschermen en om negatieve invloed uit te oefenen. Hieruit volgt:

Hypothese 1: Schending van de coöperatienorm (door de tegenpartij) verhoogt zowel

de motivatie om groepsbeschermend te roddelen (1A) als de motivatie om negatieve

invloed uit te oefenen door te roddelen (1B).

Sociale Waardeoriëntatie en Roddelmotieven

Naast de situatie zijn er ook individuele verschillen die invloed kunnen hebben op de

motieven om te roddelen. Hier wordt het individuele verschil sociale waardeoriëntatie

behandeld.

Binnen het integratieve model van sociale waardeoriëntatie worden drie typen sociale

waardeoriëntaties onderscheiden: prosociaal, individualistisch en competitief (Van Lange,

1999). Mensen met een prosociale oriëntatie richten zich vooral op collectieve uitkomsten en

streven naar een gelijke verdeling tussen de eigen uitkomsten en die van anderen; mensen met

Het Goede, het Slechte en het Geroddel 13

een individualistische oriëntatie richten zich op de eigen uitkomsten door zich niet of slechts

in beperkte mate te bekommeren om de uitkomsten van anderen; en mensen met een

competitieve oriëntatie richten zich op een zo groot mogelijk verschil tussen de eigen

uitkomsten en die van de ander, in het voordeel van zichzelf. Vaak worden de competitieve en

egoïstische oriëntatie samengevoegd tot één prozelf oriëntatie omdat beide oriëntaties gericht

zijn op het eigenbelang (Van Prooijen et al., 2008). In dit onderzoek wordt dat ook gedaan.

Veel onderzoek wijst erop dat mensen met een prosociale oriëntatie meer geneigd zijn

samen te werken doordat ze situaties beoordelen op de mogelijkheden die er zijn voor het

collectief. Dit terwijl mensen met een prozelf oriëntatie meer geneigd zijn zich competitief op

te stellen, doordat ze situaties beoordelen op de mogelijkheden die er voor henzelf zijn (Zie

voor het volledige sociale waardeoriëntatie model: Van Lange, 1999).

Mensen met een prosociale oriëntatie denken aan het belang van anderen, daarom ligt

een positieve relatie tussen een prosociale oriëntatie en roddelen om de groep te beschermen

voor de hand. Toch kunnen mensen met een prozelf oriëntatie zich onder bepaalde

omstandigheden ook coöperatief gedragen. Ze kunnen dit bijvoorbeeld doen op het moment

dat ze zelf bij de belangen van de groep gebaat zijn of ten minste bij het beschermen daarvan.

Zo kan het beschermen van de groep voor goodwill zorgen in de toekomst (Das & Teng,

1998). Zodra er kosten of risico’s verbonden zijn aan roddelen om de groep te beschermen

zou er een ander beeld kunnen ontstaan. Aangezien dergelijke factoren in dit onderzoek niet

zijn meegenomen verwacht ik geen verschil tussen de motivatie om groepsbeschermend te

roddelen van prozelf georiënteerde en prosociaal georiënteerde mensen. Mensen met beide

oriëntaties zijn gebaat bij het beschermen van de groep.

Omdat prozelf mensen meer gericht zijn op eigen uitkomsten ten koste van anderen,

ligt het voor de hand dat roddelen om negatieve invloed uit te oefenen aan een prozelf

oriëntatie gerelateerd is. Prosociale mensen hechten waarde aan de belangen van het

Het Goede, het Slechte en het Geroddel 14

collectief. Roddelen om negatieve invloed uit te oefenen schaadt de belangen van het

collectief, maar biedt wel de mogelijkheid voor eigen gewin en dat is waar prozelf mensen

waarde aan hechten. Hieruit volgt:

Hypothese 2: Mensen met een prozelf oriëntatie zijn meer gemotiveerd om te roddelen

om negatieve invloed uit te oefenen dan mensen met een prosociale oriëntatie.

Macht en Roddelmotieven

Onderzoek naar macht richt zich grofweg op drie vragen: Hoe wordt macht verkregen,

hoe wordt macht gebruikt en wat zijn de effecten van het bezit van macht (Keltner, Gruenfeld

& Anderson, 2003)? Ik richt me op de laatste vraag en onderzoek hoe gevoelens van macht en

machteloosheid de roddelaar en zijn of haar roddelmotieven beïnvloeden. Eerst worden echter

andere relaties tussen macht en roddelen toegelicht, ten behoeve van de conceptuele

helderheid.

Er zijn onderzoekers die roddelen als een specifieke gebruiksvorm van macht

benaderen. Zo is er een antropologische studie gedaan naar Japanse secretaresses die roddelen

doelbewust gebruiken als middel om de reputaties van hun managers kapot te maken of te

verbeteren (Ogasawara, 1998). Dit sluit aan op de stelling van Wert en Salovey (2004) dat

machteloosheid in de vorm van een gebrek aan formele middelen om invloed uit te oefenen

een prikkel kan zijn om negatief te roddelen. Kurland en Pelled (2000) beschrijven in een

conceptueel model hoe macht door middel van roddelen verkregen kan worden. In hun model

vormt macht dus de afhankelijke variabele en is roddelen de onafhankelijke variabele. In dit

onderzoek is het tegenovergestelde het geval en fungeert macht als onafhankelijke variabele.

Zoals De Dreu en Van Kleef (2004) dat eerder hebben gedaan, wordt macht hier dus

benaderd vanuit het perspectief dat het een structureel potentieel heeft en zich daarin

Het Goede, het Slechte en het Geroddel 15

onderscheidt van verschillende vormen van macht waarmee iets gedaan kan worden, zoals de

macht om beloningen te geven of te straffen (French & Raven, 1959).

Het gevoel (van het bezit) van hoge macht en lage macht kan met behulp van priming

methoden opgeroepen worden door machtgerelateerde signalen uit de omgeving en door het

herinneren van machtgerelateerde ervaring uit het verleden (Galinsky et al., 2003).

Macht en Moraliteit

Waar er met betrekking tot roddelen een discussie wordt gevoerd over de vraag of het

goed of slecht is, bestaat er over macht nog geen sluitend antwoord op de vraag of het goed of

slecht máákt. Eén van de eersten die zich met deze vraag bezig hield is Kipnis (1972). Zijn

voornaamste conclusie is dat macht corrupt maakt. Recenter onderzoek heeft echter

aangetoond dat mensen met macht zich juist ook meer verantwoordelijk kunnen gedragen dan

mensen zonder macht (Chen et al., 2001).

Deze ogenschijnlijke tegenstrijdigheid valt te verklaren aan de hand van de

toenadering/inhibitie theorie van macht (approach/inhibition theory of power, Keltner et al.,

2003).

De Toenadering/Inhibitie Theorie van Macht

De toenadering/inhibitie theorie van macht stelt dat macht een toenaderingssysteem

activeert, terwijl machteloosheid een inhibitiesysteem activeert. Een toenaderingssysteem

versterkt de neiging beloningen en mogelijkheden op te zoeken en een inhibitiesysteem

versterkt de neiging risico's en onzekerheden te vermijden (Keltner et al., 2003). Onderzoek

laat zien dat bij hoog machtige mensen het toenaderingssysteem geactiveerd is doordat zij

minder afhankelijk zijn van anderen en meer controle over de wereld om hun heen kunnen

uitoefenen. Dit leidt onder andere tot meer doelgericht gedrag (Galinsky et al., 2003; Galinsky

Het Goede, het Slechte en het Geroddel 16

et al., 2008), het vaker nemen van risico’s (Anderson & Berdahl, 2002), het zich minder

zorgen maken over mogelijke vergeldingsacties (Van Kleef, Oveis, Van der Löwe,

LuoKogan, Goetz & Keltner, 2008), toleranter staan tegenover risico’s en zelfs een voorkeur

hebben voor risico’s (Anderson & Galinsky, 2006).

Hierdoor worden de risico’s van roddelen mogelijk onderschat en eerder voor lief

genomen. Een risico van roddelen is bijvoorbeeld dat mensen die roddelen minder aardig

gevonden worden (Farley, 2011; Jaeger, Skleder, Rind, Rosnow, 1994). Daarnaast gaan

mensen door macht ook meer praten (Dovidio, Brown, Heltman, Ellyson, & Keating, 1988).

Laag machtige mensen letten daarentegen meer op potentiële gevaren van roddelen.

Bij hen is een inhibitiesysteem geactiveerd doordat laag machtige mensen meer afhankelijk

zijn van anderen en van de situatie, minder controle hebben en minder invloed kunnen

uitoefenen (Keltner et al., 2003). Laag machtige mensen uiten bijvoorbeeld hun meningen en

attituden minder en nemen meer gevaren waar dan hoog machtige mensen (Anderson &

Berdahl, 2002).

Kortom, roddelen kan gezien worden als doelgericht gedrag waaraan risico’s

verbonden zijn. Aangezien hoog machtige mensen vaker doelgericht gedrag vertonen en meer

risico’s nemen stel ik:

Hypothese 3: Macht verhoogt zowel de motivatie om groepsbeschermend te roddelen

(3A) als de motivatie om negatieve invloed uit te oefenen door te roddelen (3B).

Macht, Situatie en Individuele Verschillen

In dit onderzoek wordt gekeken naar de wijze waarop hoog machtige en laag machtige

mensen zich laten beïnvloeden door zowel de situatie (positioneel) als door individuele

verschillen (dispositioneel). Overbeck, Tiedens en Brion (2006) onderzochten denkbeelden

Het Goede, het Slechte en het Geroddel 17

van mensen over macht. Zij vonden dat mensen denken dat hoog machtige mensen zelden te

maken hebben met restricties en kunnen doen waar ze zelf behoefte aan hebben en daardoor

dispositioneel gemotiveerd worden. Laag machtige mensen zouden daarentegen vrijwel

continue onderhevig zijn aan restricties en afhankelijk zijn van de invloed van anderen en

daardoor vooral positioneel gemotiveerd worden. Overbeck et al. (2006) beargumenteren dat

deze percepties deels gebaseerd zijn op feitelijke restricties en deels op een bias.

Andere onderzoeken naar de daadwerkelijke effecten van macht wekken de indruk dat

de perceptie over mensen met macht en hoe zij zich gedragen sterk overeenkomen. Zo

gedragen mensen met veel macht zich meer verschillend van elkaar dan mensen met weinig

macht (Guinote, Judd & Brauer, 2002). Het lijkt er dus op dat individuele verschillen een

grotere rol spelen bij hoog machtige mensen dan bij laag machtige mensen.

Gruenfeld, Keltner en Anderson (2003) stellen dat de activerende werking van macht

ervoor zorgt dat normen minder grip hebben op het gedrag van hoog machtige mensen. Een

verklaring hiervoor is dat macht voor een groter vertrouwen in de eigen gedachten zorgt

(Anderson & Galinsky, 2006). De situatie heeft dus meer invloed op laag machtige mensen en

minder invloed op hoog machtige mensen. In overeenstemming hiermee is aangetoond dat

mensen in hoog machtige posities voornamelijk geneigd zijn te lachen als ze daadwerkelijk

positief affect ervaren terwijl laag machtige mensen lachen als dit in een situatie van ze

verwacht wordt (Hecht & LaFrance, 1998).

Recent onderzoek laat zien dat hoog machtige mensen bij het uiten van creatieve

expressies en meningen minder gedreven worden door de situatie en interpersoonlijke

factoren dan laag machtige mensen. In plaats daarvan worden hoog machtige mensen

gedreven door individuele verschillen en dit geldt ook voor het individuele verschil sociale

waardeoriëntatie (Galinsky et al., 2008).

Het Goede, het Slechte en het Geroddel 18

Samengevat leidt dit eerdere onderzoek tot de voorspelling dat hoog machtige mensen

meer handelen op basis van individuele verschillen zoals sociale waardeoriëntatie, terwijl laag

machtige mensen meer handelen op basis van de situatie.

Laag Machtige Mensen, Situationele Normen en Roddelmotieven

Op basis van de hierboven beschreven argumentatie dat laag machtige mensen naar

situationele variabelen handelen (Guinote, Judd & Brauer, 2002), stel ik dat op het moment

dat normen geschonden worden dit meer invloed heeft op de roddelmotieven van laag

machtige mensen dan van hoog machtige mensen. Hieruit volgt:

Hypothese 4: Bij laag machtige mensen verhoogt schending van de coöperatienorm

zowel de motivatie om groepsbeschermend te roddelen (4A) als de motivatie om

negatieve invloed uit te oefenen door te roddelen (4B).

Hoog Machtige mensen, Sociale Waardeoriëntatie en Roddelmotieven

Om de hierboven beschreven redenen is het belangrijk verder te kijken naar de

interactie-effecten tussen macht en sociale waardeoriëntatie op roddelmotieven. Onderzoek

van Chen, Lee-Chai en Bargh (2001) heeft aangetoond dat de effecten van macht afhankelijk

zijn van de mentale associaties die mensen hebben bij macht, zogenaamde macht-doel

associaties. Welke associaties mensen hebben bij macht is afhankelijke van de relatie-

oriëntatie die mensen hebben. In het onderzoek werden twee typen relatie oriëntatie

onderscheidden, een samenleven- (communal) oriëntatie en een uitwissel- (exchange)

oriëntatie (Clark & Mills, 1979).

Mensen met een samenleven-oriëntatie doen dingen met oog voor de behoeften van

anderen zonder daar iets voor terug te verwachten, terwijl mensen met een uitwissel-oriëntatie

Het Goede, het Slechte en het Geroddel 19

niet letten op de behoeften van anderen en zich focussen op het in evenwicht houden van dat

wat ze krijgen en wat ze geven. Mensen met een uitwissel-oriëntatie hebben egoïstische

doelen en bij hen leidt de activering van het concept macht tot associaties die gedrag oproepen

dat is gericht op het eigenbelang. Mensen met een samenleven-oriëntatie hebben sociaal

verantwoorde doelen en bij hen leidt de activering van macht tot associaties die gedrag

oproepen dat is gericht op zorgzaamheid en wellevendheid ten opzichte van anderen. Mensen

gedragen zich dus naar hun doelen en welke doelen mensen koppelen aan macht is

afhankelijk van de relatie-oriëntatie. In lijn met de toenadering/inhibitie theorie van macht

gedragen mensen met macht zich meer in overeenstemming met hun doelen dan laag

machtige mensen.

Ondanks dat sociale waardeoriëntatie en relatie-oriëntatie verschillende constructen

zijn, bestaan er ook overeenkomsten. Met name de prosociale oriëntatie en de samenleven-

oriëntatie lijken op elkaar doordat beide type oriëntaties gericht zijn op de belangen van

anderen. Gezien de relatie tussen sociale waardeoriëntatie en roddelen om negatieve invloed

uit te oefenen en ook gezien de gelijkenissen tussen relatie-oriëntatie en sociale

waardeoriëntatie volgt hieruit:

Hypothese 5: Bij mensen met een prosociale oriëntatie verlaagt macht de motivatie om

negatieve invloed uit te oefenen door te roddelen.

Hypothese 6: Bij mensen met een prozelf oriëntatie verhoogt macht de motivatie om

negatieve invloed uit te oefenen door te roddelen.

Het Goede, het Slechte en het Geroddel 20

Roddelgedrag, Situatie en Macht

Waar hierboven hypothesen zijn beschreven over de motivatie om te roddelen, wordt

hier gekeken naar de wijze waarop de motivatie om te roddelen zich tot roddelgedrag

verhoudt en wat de relatie is tussen de situatie, macht en roddelgedrag.

De motivatie om iets te doen heeft veelal een sterke invloed op gedrag (Keller &

Schoenfeld, 1950). Dit geldt ook voor de motivatie om te roddelen. Zo heeft eerder onderzoek

laten zien dat mensen die gemotiveerd zijn om te roddelen om de groep te beschermen ook

daadwerkelijk meer roddelen (Beersma & Van Kleef, 2011). Hieruit volgt:

Hypothese 7: De kans dat iemand roddelt hangt positief samen met de mate waarin

iemand situationeel gemotiveerd is om te roddelen, om negatieve invloed uit te

oefenen (7A) en om de groep te beschermen (7B).

Zoals hierboven beschreven valt een belangrijk onderscheid in roddelgedrag te maken

op basis van de valentie, oftewel de toon waarop geroddeld wordt (Baumeister et al., 2004).

Mensen die de groep willen beschermen doen dit omdat ze iets waarnemen wat tegen de

normen van de groep ingaat. Zij evalueren het gedrag van de normovertreder als negatief en

zijn hierdoor gemotiveerd om te roddelen met een negatieve toon. Mensen die negatieve

invloed uitoefenen voor eigen gewin, doen dit onder andere door anderen in diskrediet te

brengen. Een manier om dit te doen is door negatieve evaluatieve informatie over anderen te

verspreiden. Hieruit volgt:

Hypothese 8: De kans dat iemand negatief roddelt hangt positief samen met de mate

waarin iemand gemotiveerd is om te roddelen, om negatieve invloed uit te oefenen

(8A) en om de groep te beschermen (8B).

Het Goede, het Slechte en het Geroddel 21

Op basis van de hierboven beschreven theorie over de relatie tussen de situatie en

motivatie om te roddelen valt ook een relatie tussen de situatie en roddelgedrag te verwachten.

Hetzelfde geldt voor de relatie tussen macht en roddelgedrag. Oftewel, mensen die door

macht en situatie in een bepaalde richting beïnvloed worden in hun motivatie om te roddelen,

worden wat concreet gedrag betreft in dezelfde richting beïnvloed. Kort samengevat zorgt

macht voor een lagere inschatting van risico’s en verhoogt het de neiging doelgericht gedrag

te vertonen en actie te ondernemen. De schending van een coöperatienorm bedreigt zowel het

eigen belang als het groepsbelang. Beide belangen kunnen beschermd worden door te

roddelen. Ook met betrekking tot gedrag geldt dat laag machtige mensen meer worden

beïnvloed door de situatie dan hoog machtige mensen. Hieruit volgen:

Hypothese 9: In een situatie met een competitieve tegenpartij is de kans groter dat

iemand roddelgedrag vertoont dan in een situatie met een coöperatieve tegenpartij.

Hypothese 10: De kans dat iemand roddelgedrag vertoont is positief gerelateerd aan

macht.

Hypothese 11: De kans dat iemand negatief roddelt in een situatie met een

competitieve tegenpartij is groter dan in een situatie met een coöperatieve tegenpartij.

Hypothese 12: De kans dat iemand negatief roddelt is positief gerelateerd aan macht.

Hypothese 13: De kans dat iemand roddelgedrag vertoont is afhankelijk van de

interactie tussen macht en situatie, zodat de situatie bij machteloze mensen ten

Het Goede, het Slechte en het Geroddel 22

opzichte van machtige mensen voor een relatief grote toename in de kans op

roddelgedrag zorgt.

Hypothese 14: De kans dat iemand negatief roddelt is afhankelijk van de interactie

tussen macht en situatie, zodat de situatie bij machteloze mensen ten opzichte van

machtige mensen voor een relatief grote toename in de kans op negatief roddelen

zorgt.

Onderzoeksopzet

Dit onderzoek vindt plaats in een onderhandelingssetting. De onderhandeling gaat

over de verdeling van taken en verantwoordelijkheden in een studentencomplex. De

deelnemers krijgen te horen dat het belangrijk is dat ze er samen uitkomen. Hiermee wordt

een coöperatieve norm vastgesteld. De deelnemers nemen als vertegenwoordiger van de eigen

groep deel aan de onderhandeling. Eén groep deelnemers wordt als machtig "geprimed", een

tweede groep wordt als machteloos "geprimed". De tegenpartij gedraagt zich tijdens de

onderhandeling in overeenstemming met de norm coöperatief of in strijd met de norm

competitief. De sociale waardeoriëntatie van de deelnemers zelf wordt gemeten. De

deelnemers verkeren in de veronderstelling dat de groepsgenoot later een brainstormsessie zal

houden met de tegenpartij en halverwege de onderhandeling krijgt de deelnemer de

mogelijkheid via een geschreven tekst te roddelen tegen deze fictieve groepsgenoot over de

tegenpartij. De teksten worden gescoord op de aan- of afwezigheid van roddelgedrag en op de

toon van het roddelgedrag. Tot slot worden de motieven om te roddelen gemeten.

Samengevat verwacht ik met betrekking tot roddelmotivatie dat macht ervoor zorgt dat

mensen gemotiveerd worden door de eigen sociale waardeoriëntatie, terwijl machteloosheid

ervoor zorgt dat mensen gemotiveerd worden door wat er in de situatie gebeurt. Enerzijds

Het Goede, het Slechte en het Geroddel 23

verhoogt macht bij zowel deelnemers met een prosociale - als bij deelnemers met een prozelf

oriëntatie de motivatie om groepsbeschermend roddelen. Macht verhoogt bij deelnemers met

een prozelf oriëntatie de motivatie om negatieve invloed uit te oefenen, terwijl macht bij

prosociale deelnemers de motivatie om negatieve invloed uit te oefenen verlaagt. Anderzijds

verwacht ik dat laag machtige deelnemers met een competitieve tegenpartij zowel meer

gemotiveerd zijn om de groep te beschermen als om negatieve invloed uit te oefenen dan laag

machtige deelnemers met een coöperatieve tegenpartij.

Met betrekking tot roddelgedrag verwacht ik ten eerste dat de motivatie om te

roddelen om de groep te beschermen en de motivatie om negatieve invloed uit te oefenen door

te roddelen de kans vergroten op roddelgedrag en de kans vergroten op een negatieve toon.

Daarnaast verwacht ik dat macht zowel de kans op roddelgedrag als de kans op roddelgedrag

met een negatieve toon vergroot. Ook verwacht ik dat een competitieve tegenpartij ten

opzichte van een coöperatieve tegenpartij de kans op roddelgedrag en de kans op een

negatieve toon vergroot. Tot slot verwacht ik dat de kans dat laag machtige mensen roddelen

en negatief roddelen meer wordt beïnvloed door de situatie dan bij hoog machtige mensen.

Methode

Deelnemers

In totaal namen 125 studenten van verschillende opleidingen van de Universiteit van

Amsterdam (UvA) deel aan het onderzoek, 55 mannen (30,2%) en 127 vrouwen (69,8%). De

gemiddelde leeftijd was 22,97 jaar met een minimum leeftijd van 18 jaar en een maximum

leeftijd van 64 jaar (SD = 5,64). De deelnemers kregen een beloning in de vorm van €7 of 1

proefpersoonpunt.

Het Goede, het Slechte en het Geroddel 24

Design

Het experiment bestond uit twee delen: één deel over roddelmotivatie en één deel over

roddelgedrag. Het deel over roddelmotivatie omvatte een 2 (gedrag van de

onderhandelingstegenpartij: competitief en coöperatief) bij 2 (machtpriming: machtig en

machteloos) bij 2 (sociale waardeoriëntatie: prosociaal en prozelf) factorieel design. Het

gedrag van de tegenpartij en macht werd gemanipuleerd en sociale waardeoriëntatie werd

gemeten. De afhankelijke variabele was de mate waarin deelnemers gemotiveerd waren te

roddelen. Hierbij werden vijf typen motieven om te roddelen onderscheiden: sociaal vermaak,

emoties ventileren, negatieve invloed, informatie verzamelen en valideren, en

groepsbescherming.

Met betrekking tot roddelgedrag was er sprake van een 2 (gedrag van de

onderhandelingstegenpartij: competitief en coöperatief) bij 2 (machtpriming: hoog machtig en

laag machtig) factorieel design. Er waren voor roddelgedrag twee afhankelijke variabelen,

beide zijn dichotoom. De eerste is of mensen al dan niet roddelgedrag vertonen en de tweede

is op welke toon er geroddeld wordt (positief/negatief). De proefpersonen werden aselect

verdeeld over de condities.

Materialen

Sociale waardeoriëntatie. De sociale waardeoriëntatie van de deelnemers werd

gemeten met de Decomposed Games Measure (Van Lange, 1999). In deze test kozen

deelnemers negen maal uit drie opties hoe ze waardevolle punten tussen zichzelf en een

anonieme (fictieve) tegenpartij wilden verdelen. De proefpersonen waren hierbij in de

veronderstelling dat deze tegenpartij hetzelfde deed. Een voorbeeld is de keuze tussen (a) 40

voor jezelf en 40 voor de ander (coöperatieve keuze), (b) 50 voor jezelf en 20 voor de ander,

en (c) 40 voor jezelf en 0 voor de ander (b en c zijn beide egoïstische keuzes). Deelnemers die

Het Goede, het Slechte en het Geroddel 25

6 of meer van de 9 keer een coöperatieve keuze maken hebben een prosociale

waardeoriëntatie (n = 54) en deelnemers die 6 of meer keer een egoïstische keuze maken

hebben een prozelf waardeoriëntatie (n = 50).

Priming van macht. Deelnemers in de hoog machtige conditie werden "geprimed"

doordat ze uitgebreid een situatie moesten beschrijven waarin zij zich machtig voelden

(Galinsky et al., 2003). Deelnemers in de laag machtige conditie werden geprimed doordat ze

uitgebreid een situatie moesten beschrijven waarin zij zich machteloos voelden1. In de hoog

machtige conditie beschreven deelnemers een situatie waarin hij of zij controle had over de

mogelijkheid van een andere persoon of personen om iets te krijgen wat deze persoon wilde

of een situatie waarin hij of zij de persoon of personen kon evalueren. In de laag machtige

conditie schreven de deelnemers over een situatie waarin iemand anders controle had over de

mogelijkheid van de deelnemer om te krijgen wat hij of zij wilde of over een situatie waarin

hij of zij geëvalueerd kon worden.

Deze manipulatie werd gecontroleerd met een manipulatiecheck (α = .23), bestaande

uit twee items met een 5-punts Likert schaal, waarbij "1" stond voor "mee oneens" en "5"

stond voor "mee eens". Eén item was contra-indicatief ("Ik voelde me machteloos") en één

item was indicatief ("Ik had het gevoel dat ik veel macht had"). Het contra-indicatieve item

werd omgescoord en daarna zijn de analyses gedaan op basis van de gemiddelde scores op de

schaal.

Onderhandelingssimulatie. De onderhandelingssimulatie is gebaseerd op een

onderhandelingsparadigma van Ten Velden, Beersma en De Dreu (2009). Samen met twee

(fictieve) huisgenoten moesten de deelnemers een conflictsituatie met drie andere (fictieve) 1 Er zijn ook data verzameld van deelnemers uit een controle conditie van macht. In deze conditie kregen de deelnemers de instructie uitgebreid te beschrijven wat zij de dag voor deelname aan het experiment hadden meegemaakt. Achteraf bezien is, doordat er gevraagd wordt naar een moment in het verleden, vermoedelijk onbedoeld construal level gemanipuleerd (zie voor een theoretische onderbouwing van de relatie tussen tijdsperspectief en construal level Trope & Liberman, 2003). De data zijn buiten beschouwing gelaten.

Het Goede, het Slechte en het Geroddel 26

huisgenoten uit een ander appartement in hetzelfde studentencomplex zien op te lossen. Dit

gebeurde in vier rondes waarbij er over drie kwesties werd onderhandeld, waarbij de belangen

verschilden. De drie kwesties waarover onderhandeld werd waren "hoe het werk in de

gezamenlijke tuin verdeeld moet worden", "hoe laat het stil moet zijn ‘s avonds" en "hoeveel

jullie maandelijkse bijdrage is in het onderhoud". Per kwestie werd toegelicht wat het

standpunt van het eigen team was en waarom dit het standpunt was. Na de onderhandeling

was er ruimte om een bericht door te geven aan een fictieve teamgenoot, die in een

brainstormsessie met de tegenpartij de belangen van de eigen groep zou gaan

vertegenwoordigen. Het verstuurde bericht is het roddelgedrag.

Gedrag van de tegenpartij. Voordat de onderhandeling startte, werd coöperatief

gedrag als norm vastgesteld. Hiertoe stond in de onderhandelingsinstructie beschreven dat het

de bedoeling was dat de partijen er samen uit zouden komen, om weer op een prettige manier

in hetzelfde appartementencomplex te kunnen wonen. Deelnemers in de coöperatieve

condities hadden een fictieve tegenpartij die veel concessies deed (conform de norm) en

deelnemers in de competitieve condities hadden een fictieve tegenpartij die weinig concessies

deed (niet conform de norm).

Tevens kreeg de deelnemer tijdens de onderhandeling een zogenaamd door de

tegenstander ingevuld formulier te zien, waarop een aantal stellingen over de onderhandeling

werd gescoord op een 5-punts likertschaal. Een voorbeeld van een stelling is: "Ik wil hoe dan

ook deze onderhandeling winnen". Ook de scores van de tegenstanders op de stellingen waren

coöperatief of competitief en in overeenstemming met het vertoonde concessiepatroon. De

deelnemer werd gevraagd hetzelfde formulier ook in te vullen en kreeg te horen dat zijn of

haar formulier niet gedeeld zou worden met de tegenpartij.

Deze manipulatie werd gecontroleerd met een manipulatiecheck (α = .86) bestaande

uit zes items die gescoord werden op een 5-punts Likert schaal, waarbij "1" stond voor "mee

Het Goede, het Slechte en het Geroddel 27

oneens" en "5" stond voor "mee eens". Drie items waren contra-indicatief, een voorbeeld

hiervan is: "Mijn tegenpartij wilde winnen, ongeacht de consequenties voor mij"; en drie

items waren indicatief, een voorbeeld hiervan is: "Ik had het gevoel dat mijn tegenpartij

probeerde er samen met mij uit te komen". De analyses zijn gedaan op basis van de

gemiddelde scores op de hele schaal, waarbij de contra-indicatieve items werden omgescoord.

Roddelmotivatie. De motivatie om te roddelen werd gemeten met de Motives to

Gossip Questionnaire (Beersma & Van Kleef, 2011). Deze vragenlijst bestaat uit vijf schalen:

sociaal vermaak (α = .78), negatieve invloed (α = .90), informatie verzamelen en valideren (α

= .94), groepsbescherming (α = .80) en emoties ventileren (α = .90). Alle items werden op

basis van stellingen gescoord op een 7-punts Likert schaal, waarbij "1" stond voor "volledig

mee oneens" en "7" stond voor "volledig mee eens". Alle stellingen openden met: "Ik heb

informatie doorgegeven aan mijn groepsgenoot omdat...". De schaal sociaal vermaak bestond

uit vijf items, een voorbeeld van een item is: "...ik een leuke tijd met mijn groepsgenoot wil

hebben.". De schaal negatieve invloed bestond uit vijf items, een voorbeeld van een item is:

"...ik de reputatie van mijn tegenpartij waarover ik schreef wil schaden.". De schaal

informatie verzamelen en valideren bestond uit negen items, een voorbeeld van een item is:

"...ik wil achterhalen of ik hetzelfde over mijn tegenpartij denk als mijn groepsgenoot.". De

schaal groepsbescherming bestond uit vijf items, een voorbeeld van een item is: "...ik mijn

groepsgenoot wil beschermen tegen het gedrag van mijn tegenpartij.". De schaal emoties

ventileren bestond uit zeven items, een voorbeeld van een item is: "...Ik mijn gevoelens van

me af wil praten.". Alle items waren indicatief en de analyses zijn gedaan op basis van de

gemiddelde scores op de schaal. Een lage gemiddelde score betekent een lage motivatie om te

roddelen voor het specifieke type roddelen.

Roddelgedrag. Voor de afhankelijke variabelen met betrekking tot gedrag zijn de

teksten die mensen schreven gecodeerd op of de uitspraak aan de definitie van roddelgedrag

Het Goede, het Slechte en het Geroddel 28

voldeed of niet. Er is voor een redelijk conservatieve scoring gekozen. Als criterium werd

gehanteerd dat de tekst een duidelijk evaluatief karakter moest hebben om als roddelgedrag

gescoord te worden. Wanneer de andere partij niet expliciet in de geschreven tekst

geëvalueerd werd, maar er wel sprake was van een duidelijke evaluatieve connotatie werd de

tekst ook als roddelgedrag gescoord.

Er bleken 74 teksten te zijn die aan de criteria van roddelgedrag voldeden en deze

werden vervolgens op valentie gescoord. Teksten waarin de tegenpartij op een positieve toon

werd geëvalueerd werden als positief gescoord en teksten waarbij de tegenpartij op een

negatieve toon werd geëvalueerd werden als negatief gescoord.

Voor zowel de afhankelijke variabele roddelgedrag als valentie van roddelen is de

inter-beoordelaarsbetrouwbaarheid vastgesteld. Een eerste beoordelaar (de auteur van deze

paper) heeft alle items gescoord. Vervolgens heeft een tweede beoordelaar 30 willekeurig

gekozen items gescoord op roddelgedrag en 30 willekeurig gekozen items gescoord op

valentie. Een Kappa van .6 of daar boven wordt als hoog gezien (Landis & Koch, 1977). De

inter-beoordelaar betrouwbaarheid voor roddelgedrag was hoog, Kappa = .67 (p = <.001). De

inter-beoordelaar betrouwbaarheid voor valentie was perfect, Kappa = 1.00 (p = <.001). De

scores van de eerste beoordelaar zijn gebruikt als afhankelijke variabelen.

Het exitinterview bestond uit een drietal vragen. Er werd gevraagd naar sekse, leeftijd

en studieachtergrond.2

Procedure

De deelnemers namen na het invullen van een informed consent formulier individueel

plaats achter één van de acht vrijwel identiek ingerichte bureaus met daarop een computer in 2 Naast de hier beschreven vragenlijsten zijn er binnen dit experiment ook vragenlijsten afgenomen in het kader van een ander onderzoek. Deze vragenlijsten zijn niet gerelateerd aan de opzet van dit onderzoek. Voor vragen hierover kunt u contact opnemen met de auteur van deze paper.

Het Goede, het Slechte en het Geroddel 29

één van de acht aparte ruimtes. Alle vragenlijsten en taken werden op de computer

uitgevoerd. In de instructie lazen de deelnemers dat de communicatie via de computer verliep

om onderzoek te doen naar de vraag hoe mensen omgaan met conflict als ze elkaar niet

kunnen zien.

Deelnemers werden willekeurig aan één van de vier condities toegewezen. De

deelnemers kregen, afhankelijk van de conditie waarin ze zaten, de instructie een situatie te

beschrijven waarin ze zich hoog machtig of laag machtig voelden, zoals hierboven

beschreven.

De deelnemers kregen bij de instructie voor de onderhandeling de opdracht zich in te

leven in een aan het studentenleven gerelateerde conflictsituatie. Vervolgens lazen de

deelnemers dat een (fictief) teamlid na afloop van de onderhandeling een brainstormsessie

zou voeren met de tegenpartij om andere, ook aan het studentencomplex gerelateerde,

conflicten op te lossen. Daarbij werd vermeld dat er ruimte zou zijn om het teamlid daarover

een bericht te sturen. Na het lezen van de instructie nam de deelnemer als afgevaardigde van

het eigen team deel aan de onderhandeling.

Het aantal biedingsrondes was niet bekend bij de deelnemers. Bij iedere ronde kreeg

de deelnemer de biedingen van de tegenpartij te zien om daar vervolgens een tegenbieding

tegenover te stellen. Afhankelijk van de conditie waarin de deelnemer was ingedeeld gedroeg

de tegenpartij zich coöperatief of competitief.

Na de onderhandeling kreeg de deelnemer de ruimte om een bericht achter te laten

voor de teamgenoot die aan de brainstormsessie zou gaan deelnemen. Er werd gesuggereerd

dat men op die manier de teamgenoot op de hoogte kon brengen van de eigen visie op het

conflict en de persoon waarmee onderhandeld werd.

Vervolgens werd de Motives to Gossip Questionnaire ingevuld. Daarna werden de

items van de manipulatiecheck van de manipulatie van het onderhandelingsgedrag van de

Het Goede, het Slechte en het Geroddel 30

tegenpartij beantwoord en tot slot werd hetzelfde gedaan bij de manipulatiecheck van de

machtmanipulatie.

Na afloop van het experiment ontving de deelnemer schriftelijk een korte uitleg over

het doel van het onderzoek. In totaal duurde het experiment ongeveer 50 minuten per

deelnemer.

Resultaten

Hier worden eerst de resultaten met betrekking tot roddelmotivatie uiteengezet. De

resultaten met betrekking tot roddelgedrag worden afzonderlijk behandeld.

Resultaten Roddelmotivatie

Uitgesloten van Analyse

Van de 125 deelnemers zijn in totaal 21 deelnemers uitgesloten van de analyses.

Hiervoor zijn twee redenen. Ten eerste waren er 10 deelnemers waarvan geen data met

betrekking tot de Motives to Gossip Questionnaire zijn geregistreerd. Ten tweede was het bij

11 deelnemers niet mogelijk ze te classificeren als prosociaal of prozelf op basis van de

Decomposed Games Measure. De analyses zijn gedaan op basis van de data van de 104

overgebleven deelnemers.

Toetsing

Omdat voor alle hypothesen een verwachte richting van het betreffende effect was

aangegeven zijn de hypothesen 1-zijdig getoetst tenzij anders aangegeven. De p-waarden van

de ANOVA’s en de simple effects zijn bij de 1-zijdige toetsen door twee gedeeld. De

gerapporteerde effectgrootte is bij de ANOVA’s partial eta-squared (η²). Eerst worden de

manipulatiechecks besproken, daarna worden alle resultaten met als afhankelijke variabele

Het Goede, het Slechte en het Geroddel 31

roddelen om de groep te beschermen beschreven en vervolgens worden de resultaten met

betrekking tot roddelen om negatieve invloed uit te oefenen uiteengezet.

Manipulatiechecks

Deelnemers in de condities met een coöperatieve tegenpartij (M = 20.37, SD = 4.70)

ervoeren hun tegenpartij als coöperatiever dan deelnemers met een competitieve tegenpartij

(M = 10.81, SD = 3.81), F(1,96) = 139.83, p < .0001, η² = .57. De manipulatie van situatie

was dus succesvol.

Ook de manipulatie van macht was succesvol. De deelnemers in de hoog machtige

conditie (M = 5.74, SD = 1.63) voelden zich machtiger dan deelnemers in de laag machtige

conditie (M = 5.06, SD = 1.72), F(1,96) = 3.99, p = .024, η² = .04.

Het dient echter wel opgemerkt te worden dat de manipulatie van macht ook een effect

vertoonde op de manipulatiecheck van de situatie. Deelnemers in de laag machtige conditie

(M = 14.42, SD = 5.80) ervoeren hun tegenpartij als competitiever dan deelnemers in de hoog

machtige conditie (M = 16.67, SD = 6.82), F(1,96) = 5.32, p < .02, η² = .05 (2-zijdig). Ook de

manipulatie van situatie vertoonde een effect op de manipulatiecheck van macht. Deelnemers

in de condities met een coöperatieve tegenpartij (M = 5.75, SD = 1.91) voelden zich machtiger

dan deelnemers met een competitieve tegenpartij (M = 5.02, SD = 1.39), F(1,96) = 4.56, p <

.03, η² = .05 (2-zijdig).

Zie tabel 1 voor de intercorrelaties tussen de motieven om te roddelen en de

manipulatiechecks. Wat vooral opvalt is de relatief sterke relatie tussen de motivatie om

groepsbeschermend te roddelen en om negatieve invloed uit te oefenen. Ook is er duidelijk

een relatie tussen de manipulatiecheck van de situatie en de motivatie om groepsbeschermend

te roddelen en om negatieve invloed uit te oefenen.

Het Goede, het Slechte en het Geroddel 32

Tabel 1 Intercorrelaties Motieven om te Roddelen en Manipulatiechecks Cronbach’s α 1 2 3 4 5 6 7 1.Sociaal Vermaak .78 2.Negatieve Invloed .227* .90 3.Informatie Verz. .365** .198* .94 4.Groepsbescherming .074 .438** .257** .80 5.Emoties Ventileren .273** .423** .418** .402** .90 6.Man. Check Sit. .034 -.418** -.063 -.529** -.239* .86 7.Man. Check Macht -.045 .087 .012 .098 .131 -.351** .23

2-Zijdig getoetst * p < .05 ** p < .01

Resultaten Groepsbescherming

Hypothese 1A stelde dat schending van de coöperatienorm de motivatie om

groepsbeschermend te roddelen verhoogt. Daarom is bekeken of deelnemers in de situatie met

een competitieve tegenpartij hoger scoorden op de motivatie om groepsbeschermend te

roddelen dan deelnemers in de situatie met een coöperatieve tegenpartij. Het bleek inderdaad

het geval dat deelnemers in competitieve situaties (M = 5.35, SD = 1.43) hoger scoorden op

de motivatie om groepsbeschermend te roddelen dan deelnemers in de coöperatieve situaties

(M = 3.52, SD = 1.41), F(1,96) = 42.53, p < .0001, η² = .30

Hypothese 3A stelde dat macht de motivatie om groepsbeschermend te roddelen

verhoogt. Daarom is er bekeken of deelnemers uit de hoog machtige conditie (M = 4.80, SD =

1.78) hoger scoorden op de motivatie om groepsbeschermend te roddelen dan deelnemers uit

de laag machtige conditie (M = 4.10, SD = 1.73). Dit bleek inderdaad het geval te zijn,

F(1,96) = 5.22, p = .012, η² = .05

Hypothese 4A stelde dat bij laag machtige mensen de schending van de

coöperatienorm de motivatie om groepsbeschermend te roddelen verhoogt. In

overeenstemming hiermee bleek er sprake te zijn van een 2-weg interactie tussen situatie en

macht, F(1,101) = 3.24, p = .037, η² = .03, zie tabel 2 en figuur 1. Ook Simple effect analyses

Het Goede, het Slechte en het Geroddel 33

bevestigde Hypothese 4A. Binnen de hoog machtige deelnemers roddelden de deelnemers

met een competitieve tegenpartij (M = 5.41, SD = 1.49) meer dan de deelnemers met een

coöperatieve tegenpartij (M = 4.13, SD = 1.40), F(1,101) = 10,96, p < .001. Binnen de laag

machtige deelnemers roddelden de deelnemers met een competitieve tegenpartij (M = 5.29,

SD = 1.69) eveneens meer dan de deelnemers met een coöperatieve tegenpartij (M = 3.00, SD

= 1.21), dit effect was echter aanzienlijk groter F(1,101) = 36.61, p < .001.

Tabel 2 Gemiddelden, Standaarddeviaties en Aantal Proefpersonen voor Roddelen om de Groep te Beschermen bij Situatie en Macht

Figuur 1 Interactie Situatie en Macht voor de Motivatie om Groepsbeschermend te Roddelen

Situatie Macht Gemiddelden SD N Coöperatief Machtig 4.13 1.40 24 Machteloos 3.00 1.21 28 Competitief Machtig 5.42 1.49 26 Machteloos 5.29 1.40 26 Totaal 4.44 1.69 104

Het Goede, het Slechte en het Geroddel 34

Resultaten Negatieve Invloed

Hypothese 1B stelde dat schending van de coöperatienorm de motivatie om negatieve

invloed uit te oefenen door te roddelen verhoogt. Daarom is bekeken of deelnemers in de

condities met een competitieve tegenpartij hoger scoorden op de motivatie om te roddelen om

negatieve invloed uit te oefenen dan deelnemers in de coöperatieve situatie. Dit bleek het

geval te zijn. Deelnemers in competitieve situaties (M = 2.85, SD = 1.36) scoorden hoger op

de motivatie om te roddelen om negatieve invloed uit te oefenen dan deelnemers in de

coöperatieve situaties (M = 2.03, SD = .98), F(1,96) = 13.25, p < .001, η² = .12.

Hypothese 2 stelde dat mensen met een prozelf oriëntatie meer gemotiveerd zijn om te

roddelen om negatieve invloed uit te oefenen dan mensen met een prosociale oriëntatie. Dit

bleek niet het geval te zijn, F(1,96) = .51, p .27, η² = .004.

Aansluitend is bekeken of deelnemers uit de hoog machtige conditie in

overeenstemming met Hypothese 3B hoger scoorden op de motivatie om te roddelen om

negatieve invloed uit te oefenen dan deelnemers uit de laag machtige conditie. Deelnemers uit

de hoog machtige conditie (M = 2.62, SD = 1.34) bleken hoger te scoren op de motivatie om

groepsbeschermend te roddelen dan deelnemers in de laag machtige conditie (M = 2.27, SD =

1.24), hoewel in de verwachtte richting is dit effect slechts marginaal significant, F(1,96) =

2.64, p = .054, η² = .03.

Hypothese 4B stelde dat laag machtige mensen bij schending van de coöperatienorm

meer geneigd zijn om te roddelen om negatieve invloed uit te oefenen. In overeenstemming

hiermee bleek er sprake van een 3-weg interactie tussen macht, situatie en sociale

waardeoriëntatie, F(1,96) = 4.01, p = .024, η² = .04. Er was ook sprake van een significante

interactie tussen het gedrag van de tegenpartij en macht. Statistisch bezien is het echter netter

om geen 2-weg interactie te analyseren wanneer er sprake is van een 3-weg interactie.

Daarom is met simple interaction effect analyses en met simple simple effects analyses de

Het Goede, het Slechte en het Geroddel 35

interactie tussen macht en situatie op beide niveaus van sociale waardeoriëntatie bekeken en

vervolgens is de interactie tussen macht en sociale waardeoriëntatie op beide niveaus van

situatie bekeken. Ook deze analyses ondersteunen Hypothese 4B.

De interactie tussen macht en situatie bleek significant binnen de deelnemers met een

prosociale oriëntatie F(1,101) = 5.63, p = .01, zie tabel 3 en figuur 2. Er was geen sprake van

een interactie binnen de deelnemers met een prozelf oriëntatie, F(1,101) = .00, p = .97

(tweezijdig). Simple simple effect analyses binnen de laag machtige deelnemers met een

prosociale oriëntatie toonden aan dat deelnemers met een competitieve tegenpartij (M = 3.11,

SD = 1.38) meer roddelden om negatieve invloed uit te oefenen dan deelnemers met een

coöperatieve tegenpartij (M = 1.83, SD = 1.14), F(1,99) = .7.66, p = .007. Binnen de hoog

machtige deelnemers met een prosociale oriëntatie werd geen verschil gevonden, F(1,99) =

.64, p = .426 (tweezijdig).

Tabel 3 Gemiddelden, Standaarddeviaties en Aantal Proefpersonen voor Roddelen om Negatieve Invloed uit te Oefenen bij Situatie, Macht en Sociale Waardeoriëntatie

Situatie SVO Macht Gemiddelden SD N Coöperatief Prosociaal Machtig 2.53 1.39 12 Machteloos 1.83 1.14 14 Prozelf Machtig 2.31 .90 12 Machteloos 1.57 .68 14 Competitief Prosociaal Machtig 2.19 .75 15 Machteloos 3.11 1.38 13 Prozelf Machtig 3.66 1.84 11 Machteloos 2.68 1.13 13 Totaal 2.44 1.30 104

Het Goede, het Slechte en het Geroddel 36

Figuur 2 Interactie Situatie en Macht (Binnen Prosociaal) voor de Motivatie om Negatieve

Invloed uit te Oefenen door te Roddelen

Hypothese 6A stelde dat macht bij prozelf mensen de motivatie om te roddelen om

negatieve invloed uit te oefenen verhoogt. De interactie tussen macht en sociale

waardeoriëntatie bleek significant binnen de deelnemers met een competitieve tegenpartij,

F(1,101) = 6.21, p = .007. De interactie bleek niet significant binnen de deelnemers met een

coöperatieve tegenpartij F(1,101) = .01, p = .913 (tweezijdig). Simple simple effect analyses

binnen de condities met competitieve tegenpartijen toonden aan dat hoog machtige prozelf

deelnemers (M = 3.66, SD = 1.84) meer gemotiveerd waren om te roddelen om negatieve

invloed uit te oefenen dan hoog machtige prosociale deelnemers (M = 2.19, SD = .75),

F(1,99) = .7.08, p = .005. Daarbij waren hoog machtige prozelf deelnemers (M = 3.66, SD =

Het Goede, het Slechte en het Geroddel 37

1.84) ook meer gemotiveerd om negatieve invloed uit te oefenen door te roddelen dan laag

machtige prozelf deelnemers (M = 2.68, SD = 1.13), F(1,99) = .2.85, p = .047, zie figuur 3.

Figuur 3 Interactie Situatie en Macht (Binnen Competitief) voor de Motivatie om Negatieve

Invloed uit te Oefenen door te Roddelen

Hypothese 5B stelde dat macht bij mensen met een prosociale oriëntatie de motivatie

om negatieve invloed uit te oefenen verlaagt. Hoog machtige prosociale deelnemers (M =

2.19, SD = .75) bleken inderdaad minder gemotiveerd om negatieve invloed uit te oefenen

door te roddelen dan laag machtige prosociale deelnemers (M = 3.11, SD = 1.38), F(1,99) =

.3.59, p = .031, zie wederom figuur 3.

Het Goede, het Slechte en het Geroddel 38

Resultaten Roddelgedrag

Hieronder worden de resultaten met betrekking tot roddelgedrag uiteengezet.

Zie tabel 4 voor intercorrelaties tussen de afhankelijke en onafhankelijke variabelen. Wat

vooral opvalt is de zeer sterke relatie tussen situatie en de toon waarop geroddeld wordt, maar

ook tussen veel van de overige variabelen is sprake van een duidelijke samenhang.

Tabel 4. Intercorrelaties Motivatie om te Roddelen, Valentie (Negatief/Positief), Roddelen (Niet/Wel), Situatie (Coöperatieve/Competitieve tegenpartij) en Macht (Laag Machtig/Hoog Machtig) 1 2 3 4 5 1.Motivatie om te Roddelen 2.Valentie .604** 3.Roddelen .171 nvt 4.Situatie .525** .702** .226* 5.Macht .206* .196 .244* .038

2-Zijdig getoetst * p < .05 ** p < .01 Toetsing

Omdat de afhankelijke variabelen (valentie en roddelgedrag) beide dichotoom zijn is

er voor de analyse gebruik gemaakt van logistische regressie analyses. Ook hier is 1-zijdig

getoetst, tenzij anders aangegeven. Hier is opnieuw voor gekozen omdat er ook bij alle

hypothesen met betrekking tot roddelgedrag is aangegeven in welke richting de verwachting

afwijkt van de nulhypothese. De p-waarden van de logistische regressie analyses zijn bij de 1-

zijdige toetsen door twee gedeeld.

Hypothese 7A stelde dat de kans dat iemand roddelt positief samenhangt met de mate

waarin iemand gemotiveerd is om groepsbeschermend te roddelen. Dit werd bevestigd. De

motivatie om groepsbeschermend te roddelen vergroot de kans op roddelgedrag, zie tabel 5.

Het Goede, het Slechte en het Geroddel 39

Tabel 5 Logistische Regressie Analyse voor de Kans op Roddelgedrag door de Motivatie om Groepsbeschermend te roddelen

Hypothese 7B stelde dat de kans dat iemand roddelt positief samenhangt met de mate

waarin iemand gemotiveerd is om te roddelen om negatieve invloed uit te oefenen. Dit werd

niet bevestigd, zie tabel 6.

Tabel 6 Logistische Regressie Analyse voor de Kans op Roddelgedrag door de Motivatie om Negatieve Invloed uit te Oefenen door te Roddelen

Hypothese 8A stelde dat de kans dat iemand negatief roddelt positief samenhangt met

de mate waarin iemand gemotiveerd is om te roddelen, dit werd bevestigd. De motivatie om te

roddelen vergroot de kans op roddelen met een negatieve toon, zie tabel 7.

Tabel 7 Logistische Regressie Analyse voor de Kans op Negatief Roddelen door de Motivatie om Groepsbeschermend te roddelen

Voorspeller

SEβ

Walds’s χ²

exp(β) kans ratio

Constante .-.11 .60 .04 1 .85 .89 Mot. Gr.Besch. .22 .13 2.76 1 .04 1.25 R²(Cox & Snell) .03 R²(Nagelkerke) .04 -2 LL 123.16 χ² χ² = 2.85 (p = .04) df = 1

Voorspeller

SEβ

Walds’s χ²

exp(β) kans ratio

Constante .34 .47 .54 1 .46 1.41 Mot. Neg. Invl. .21 .18 1.40 1 .11 1.23 R²(Cox & Snell) .01 R²(Nagelkerke) .02 -2 LL 124.53 χ² χ² = 1.47 (p = .11) df = 1

Voorspeller

SEβ

Walds’s χ²

exp(β) kans ratio

Constante -1.06 .64 2.77 1 .10 .35 Mot. Gr.Besch. .83 .28 8.61 1 .002 2.29 R²(Cox & Snell) .15 R²(Nagelkerke) .22 -2 LL 76.68 χ² χ² = 11.95 (p = < .001) df = 1

Het Goede, het Slechte en het Geroddel 40

Hypothese 8B stelde dat de kans dat iemand negatief roddelt positief samenhangt met

de mate waarin iemand gemotiveerd is om te roddelen om negatieve invloed uit te oefenen.

Dit werd bevestigd, de motivatie om te roddelen vergroot de kans op roddelen met een

negatieve toon, zie tabel 8.

Tabel 8 Logistische Regressie Analyse voor de Kans op Negatief Roddelen door de Motivatie om Negatieve Invloed uit te Oefenen door te Roddelen

Hypothese 9 stelde dat een situatie met een competitieve tegenpartij de kans dat

iemand roddelt vergroot ten opzichte van een situatie met een coöperatieve tegenpartij.

Hypothese 10 stelde dat de kans dat iemand roddelt vergroot wordt door macht. Zowel

Hypothese 9 als Hypothese 10 werden bevestigd. De kans dat iemand roddelt is groter in een

situatie met een competitieve tegenpartij dan in een situatie met een coöperatieve tegenpartij

en macht vergroot de kans dat iemand roddelt, zie tabel 9.

Tabel 9 Logistische Regressie Analyse voor de Kans op Roddelen door Macht en Situatie

Hypothese 11 stelde dat een situatie met een competitieve tegenpartij de kans dat de

toon van iemand die roddelt negatief is vergroot ten opzichte van een situatie met een

coöperatieve tegenpartij. Hypothese 12 stelde dat de kans dat de toon van iemand roddelt

Voorspeller

SEβ

Walds’s χ²

exp(β) kans ratio

Constante -3.65 1.06 11.90 1 .001 .35 Mot. Neg. Invl. 1.07 .26 17.27 1 <.001 2.90 R²(Cox & Snell) .34 R²(Nagelkerke) .48 -2 LL 58.70 χ² χ² = 29.93 (p = < .001) df = 1

Voorspeller

SEβ

Walds’s χ²

exp(β) kans ratio

Constante -.11 .35 .09 1 .76 .90 Macht 1.15 .47 5.85 1 .008 3.15 Situatie 1.05 .47 5.10 1 .01 2.87 R²(Cox & Snell) .11 R²(Nagelkerke) .15 -2 LL 114.37 χ² χ² = 11.64 (p = .002) df = 2

Het Goede, het Slechte en het Geroddel 41

negatief is vergroot wordt door macht. Zowel Hypothese 11 als Hypothese 12 werden

ondersteund. De kans dat iemand met een negatieve toon roddelt is groter in een situatie met

een competitieve tegenpartij, dan in een situatie met een coöperatieve tegenpartij en macht

vergroot de kans dat iemand met een negatieve toon roddelt, zie tabel 10.

Tabel 10 Logistische Regressie Analyse voor de Kans op Negatief Roddelen door Macht en Situatie

Hypothese 13 stelde dat de kans dat iemand roddelgedrag vertoont afhankelijk is van

de interactie tussen macht en situatie. Dit werd marginaal bevestigd door de logistische

regressie analyse (p = .054), maar wel met een hoog significante Chi-kwadraattoets (χ² =

11.64, p = .002), zie tabel 11.

Tabel 11 Logistische Regressie Analyse voor de Kans op Roddelen door de Interactie tussen Macht en Situatie

Hypothese 14 stelde dat kans dat iemand negatief roddelt afhankelijk is van de

interactie tussen macht en situatie. Dit werd bevestigd met behulp van de Chi-Kwadraat toets

Voorspeller

SEβ

Walds’s χ²

exp(β) kans ratio

Constante -1.51 .64 5.48 1 .01 .22 Macht 1.33 .76 2.86 1 .046 3.77 Situatie 4.62 1.13 16.78 1 <.001 101.89 R²(Cox & Snell) .45 R²(Nagelkerke) .64 -2 LL 45.26 χ² χ² = 43.37 (p = <.001) df = 2

Voorspeller

SEβ

Walds’s χ²

exp(β) kans ratio

Constante .14 .38 .14 1 .71 1.15 Macht * Situatie 1.99 1.24 2.57 1 .054 7.33 R²(Cox & Snell) .13 R²(Nagelkerke) .19 -2 LL 111.165 χ² χ² = 14.84 (p = .002) df = 3

Het Goede, het Slechte en het Geroddel 42

(χ² = 46.36, p = <.001), maar niet door de logistische regressie analyse, omdat deze door een

te perfecte voorspelling niet betrouwbaar is3, zie tabel 12.

Tabel 12 Logistische Regressie Analyse voor de Kans op Negatief Roddelen door de Interactie tussen Macht en Situatie

Discussie

Schending van de coöperatienorm verhoogde zowel de motivatie om

groepsbeschermend te roddelen als de motivatie om te negatieve invloed uit te oefenen door

te roddelen. Daarmee worden hypothese 1A en 1B ondersteund. Dit bevestigt ook het idee dat

groepsbeschermend roddelen en roddelen om negatieve invloed uit te oefenen

situatieafhankelijk zijn.

Met betrekking tot roddelgedrag werd geconstateerd dat een competitieve ten opzichte

van een coöperatieve tegenpartij de kans vergroot dat mensen roddelen en daarnaast ook de

kans vergroot dat mensen op een negatieve toon roddelen. Dit is conform hypothese 9 en 11.

Roddelgedrag blijkt dus ook situatieafhankelijk te zijn.

Sociale waardeoriëntatie bleek geen invloed te hebben op de motivatie om negatieve

invloed uit te oefenen door te roddelen. Hypothese 2 wordt dus niet ondersteund. Een

mogelijke verklaring hiervoor is dat de manipulatie van de situatie dermate sterk was dat het

een hoofdeffect van sociale waardeoriëntatie onmeetbaar heeft gemaakt.

3 Logistische regressie analyses zijn niet robuust op het moment dat de afhankelijke variabele vrijwel perfect voorspeld wordt door de onafhankelijke variabelen. Dit wordt ook wel complete separation genoemd (zie Field, 2004).

Voorspeller

SEβ

Walds’s χ²

exp(β) kans ratio

Constante -1.87 .76 6.07 1 .01 .15 Macht * Situatie -19.94 9748.23 .00 1 .99 .00 R²(Cox & Snell) .48 R²(Nagelkerke) .67 -2 LL 42.276 χ² χ² = 46.36 (p = <.001) df = 3

Het Goede, het Slechte en het Geroddel 43

Macht verhoogde de motivatie om groepsbeschermend te roddelen en daarmee werd

hypothese 3A ondersteund. De motivatie om negatieve invloed uit te oefenen door te roddelen

werd slechts marginaal significant verhoogd door macht. Hypothese 3B wordt dus niet geheel

ondersteund. Daarnaast bleek dat macht de kans vergroot dat mensen roddelen en ook de kans

vergroot dat zij dit met een negatieve toon doen. Zodoende worden ook hypothese 10 en 12

ondersteund. Aangezien met betrekking tot de motivatie om groepsbeschermend te roddelen

en met betrekking tot roddelgedrag macht activerend lijkt te werken, wordt in ieder geval

grotendeels ondersteuning gevonden voor de toenadering/inhibitie theorie van macht.

Bij de deelnemers met een prosociale oriëntatie verlaagde macht de motivatie om

negatieve invloed uit te oefenen door te roddelen. Hiermee wordt hypothese 5 ondersteund.

Ook dit spreekt voor de toenadering/inhibitie theorie van macht. Bij deelnemers met een

prozelf oriëntatie verhoogde macht de motivatie om negatieve invloed uit te oefenen door te

roddelen. Hiermee wordt hypothese 6 ondersteund.

Deze resultaten suggereren dat macht de neiging van mensen vergroot om te handelen

in overeenstemming met de eigen sociale waardeoriëntatie oftewel door macht zijn mensen

meer geneigd uiting te geven aan waar ze zelf waarde aan hechten. Zoals Chen et al. (2001)

het beschrijven, lijkt ook hier sprake van een macht-doel associatie. Macht maakt dus niet per

se corrupt, want dit onderzoek laat zien dat macht ervoor zorgt dat sociale waardeoriëntatie

bepaalt of mensen zich corrupter of juist meer verantwoordelijk gedragen.

Bij laag machtige deelnemers verhoogde schending van de coöperatienorm zowel de

motivatie om groepsbeschermend te roddelen als de motivatie om negatieve invloed uit te

oefenen door te roddelen. Hiermee worden zowel hypothese 4A als 4B ondersteund. Deze

interactie tussen situatie en macht komt overeen met de resultaten voor gedrag. Ook

Hypothese 13 (marginaal) en 14 werden dus ondersteund.

Het Goede, het Slechte en het Geroddel 44

Tot slot is er aangetoond dat de motivatie om de groep te beschermen door te roddelen

de kans dat mensen daadwerkelijk roddelen vergroot en dat deze motivatie ook de kans op

roddelgedrag op een negatieve toon vergroot. Voor de motivatie roddelen om negatieve

invloed uit te oefenen is er geen effect gevonden op roddelgedrag, maar de motivatie bleek

wel de kans op negatief roddelen te vergroten. Hiermee worden hypothese 7A, 7B en 8B

ondersteund en is er een brug gebouwd tussen roddelmotivatie en roddelgedrag.

De resultaten van dit onderzoek vergroten het inzicht in hoe persoon en omgeving tot

gedrag leiden: macht blijkt hierbij van groot belang. Bij hoog machtige mensen speelt de

eigen persoonlijkheid (sociale waardeoriëntatie) een relatief grote rol, terwijl voor laag

machtige mensen de omgeving (het gedrag van de tegenpartij in een conflict) een relatief

grote rol speelt.

Hoewel hoog machtige mensen ten opzichte van laag machtige mensen relatief weinig

naar de situatie kijken en relatief sterk gemotiveerd worden door hun eigen drijfveren maakt

dat ze dus niet perse egoïstisch. Op basis van dit onderzoek lijkt het er meer op dat macht

egocentrisch maakt. Hoog machtige mensen doen weliswaar wat ze zelf willen, maar dat zegt

niets over wat ze dan precies willen, want dat wordt bepaald door de sociale waardeoriëntatie.

Samengevat is in welke mate mensen gemotiveerd zijn om te roddelen om negatieve

invloed uit te oefenen en om de groep te beschermen sterk afhankelijk van macht, situatie en

sociale waardeoriëntatie. Wat betreft roddelgedrag is gebleken dat het afhankelijk is van

zowel de roddelmotivatie als van de situatie, als van macht.

Beperkingen

De manipulatiecheck van macht was weliswaar significant, maar had een erg lage

betrouwbaarheid (α = .23). Voor vervolgonderzoek is het van belang de manipulatiecheck zo

kort mogelijk na het meten van de afhankelijke variabele te laten scoren. Bijvoorbeeld direct

Het Goede, het Slechte en het Geroddel 45

nadat er ruimte is gegeven om te roddelen. Na verloop van tijd ebt het effect van de

manipulatie weg en zijn de effecten van de manipulatie niet meer goed meetbaar.

Er was in tegenstelling tot de verwachtingen sprake van een effect van de manipulatie

van macht op de manipulatiecheck van de situatie en van een effect van de manipulatie van de

situatie op de manipulatiecheck van macht. Een verklaring hiervoor is dat de constructen

macht en gedrag van de tegenpartij teveel aan elkaar gerelateerd zijn om ze volledig

afzonderlijk van elkaar te manipuleren. Zo is het bijvoorbeeld goed voor te stellen dat iemand

die een competitieve tegenpartij heeft, zich door het dominante gedrag van deze tegenstander

machtelozer voelt dan iemand met een coöperatieve tegenpartij. Het dominante gedrag

verkleint immers zijn of haar mogelijkheden. De resultaten zijn echter voor zowel

roddelmotivatie als roddelgedrag voor het overgrote deel in overeenstemming met de

hypothesen. Daarbij zijn de manipulaties uit dit experiment ook al vaker succesvol toegepast

in andere experimenten. Zodoende heb ik toch voldoende vertrouwen in de gebruikte

manipulaties.

Een belangrijke inhoudelijke opmerking over de manipulatie van macht in dit

onderzoek, is dat er op basis van de gebruikte priming-methode alleen conclusies getrokken

mogen worden over wat een mild gevoel van macht met mensen doet, op zeer korte termijn.

Mogelijk gaat de stelling dat macht corrupt maakt wel op voor mensen die gedurende een

lange periode hebben blootgestaan aan alle verleidingen die hoge macht met zich meebrengt.

Waartoe zijn mensen in staat op het moment dat ze zonder beperkingen alles kunnen doen en

laten wat ze willen..?

Verder is het belangrijk om voorzichtig te zijn met generalisaties naar de praktijk van

roddelgedrag. De gecontroleerde omstandigheden van een laboratoriumexperiment doen een

inbreuk op de externe validiteit van het onderzoek. In het echte leven is er met betrekking tot

roddelen sprake van een zeer gecompliceerde dynamiek, waardoor het experiment

Het Goede, het Slechte en het Geroddel 46

noodzakelijkerwijs een sterk vereenvoudigde weergave is van de werkelijkheid. De

gecontroleerde omstandigheden van een experiment bieden daarentegen wel de mogelijkheid

processen te onderzoeken die met veldonderzoek nooit zonder grote hoeveelheden ruis

onderzocht zouden kunnen worden, en om causale verbanden te toetsen.

Suggesties voor Vervolgonderzoek

Hoewel dit onderzoek inzichtelijk heeft gemaakt waarom en hoe verschillende mensen

in verschillende situaties roddelen, weten we nog maar weinig over de effectiviteit van

roddelen. Er zijn slechts drie onderzoeken gedaan die hebben aangetoond dat normovertreders

meer coöperatief en minder egoïstisch gedrag vertonen wanneer er groepsbeschermend over

ze wordt geroddeld (Beersma & Van Kleef, 2011; Feinberg et al., 2012; Piazza & Bering,

2008). Naar mijn weten is zelfs helemaal geen onderzoek gedaan naar de effectiviteit van

roddelen om negatieve invloed uit te oefenen. Vervolgonderzoek zou zich hierop moeten

richten.

Ook in algemene zin is er nog genoeg ruimte om onderzoek te doen naar de negatieve

kanten van roddelen. De indruk ontstaat dat er de laatste jaren een omslag heeft

plaatsgevonden met betrekking tot de invalshoek van waaruit roddelen onderzocht wordt.

Waar roddelen voorheen gezien werd als een negatieve bezigheid, ligt de nadruk bij

roddelonderzoek nu erg op de positieve aspecten van roddelen (Goodman & Ben-Ze'ev,

1994). Hoewel er absoluut positieve kanten van roddelen zijn geïdentificeerd (Beersma & van

Kleef, 2011; Feinberg et al., 2012), zijn de negatieve kanten minstens even belangrijk.

Daarom is het van belang dat, zoals in dit onderzoek is gedaan, beide kanten van de medaille

onderzocht worden.

Ook naar de effecten van risico’s die roddelen met zich meebrengt kan onderzoek

gedaan worden. In dit onderzoek roddelden hoog machtige prozelf en prosociale deelnemers

Het Goede, het Slechte en het Geroddel 47

beiden meer om de groep te beschermen dan laag machtige deelnemers. Dit is in

overeenstemming met de verwachtingen omdat prozelf deelnemers in de context van het

huidige onderzoek ook gebaat waren bij de belangen van groep en er relatief weinig kosten en

risico’s verbonden waren aan groepsbeschermend roddelen. Toekomstig onderzoek moet

uitwijzen wat er gebeurt op het moment dat er wel kosten en/of risico’s verbonden zijn aan

groepsbeschermend roddelen. Omdat roddelen ook als een vorm van second-order altruism

gezien kan worden, verwacht ik dat prozelf mensen, wanneer er kosten en/of risico’s aan

roddelgedrag verbonden zijn, minder geneigd zullen zijn om te roddelen om de groep te

beschermen (zie Eldakar, Farrell & Wilson, 2007).

Er kan ook gedacht worden aan andere manipulaties van macht. In dit onderzoek is

macht bewust geprimed. Andere manieren om macht te manipuleren zijn bijvoorbeeld

onbewuste priming en het manipuleren van de hiërarchische rol die een deelnemer heeft, maar

ook een algemeen gevoel van macht is een interessante onafhankelijke variabele (zie

Anderson & Galinsky, 2006). Ook het type macht kan gemanipuleerd worden. Wat voor

effect heeft bijvoorbeeld de macht om te straffen en te belonen op roddelmotieven? Daarnaast

is het interessant om experimenteel te onderzoeken hoe macht verkregen wordt met behulp

van roddelen (zie het model van Kurland & Pelled, 2000).

Met betrekking tot de invloed van individuele verschillen is behalve sociale waarde

oriéntatie ook narcisme een interessante variabele. Roddelen hoog narcistische mensen meer

om negatieve invloed uit te oefenen?

Een laatste suggestie is om andere manipulaties van de situatie te onderzoeken. Zo zou

er sprake kunnen zijn van in-group out-group effecten. Een vraag die daarbij bijvoorbeeld

gesteld kan worden is of mensen meer gemotiveerd zijn om negatieve invloed uit te oefenen

door over een out-group persoon te roddelen dan over in-group persoon. Of zijn mensen

minder geneigd groepsbeschermend te roddelen wanneer de belangen van een out-group

Het Goede, het Slechte en het Geroddel 48

persoon bedreigd worden ten opzichte van een in-group persoon? Binnen onderzoek naar

roddelen zijn nog meer dan genoeg vragen om te beantwoorden.

Terug bij Deelnemer "X"

Wat kan er nu gezegd worden over deelnemer "X" en zijn aan het begin van deze

paper gepresenteerde uitspraak? Ten eerste laten de data zien dat deelnemer "X" in een

situatie zat met een competitieve tegenpartij. Hierdoor vergroot de kans dat hij (op negatieve

toon) roddelde zowel omdat hij gemotiveerd was om groepsbeschermend te roddelen, als

omdat hij gemotiveerd was om te roddelen om negatieve invloed uit te oefenen.

Ten tweede zat deelnemer "X" in de hoog machtige conditie. Dit zorgt wederom voor

een verhoogde kans op een relatief hoge motivatie om (op negatieve toon) te roddelen, in

ieder geval om de groep te beschermen. Om een uitspraak te doen over welk effect deelnemer

"X" zijn gevoel van macht heeft op zijn motivatie om negatieve invloed uit te oefenen door te

roddelen is er wederom naar de data gekeken. Omdat deelnemer "X" een prozelf oriëntatie

heeft was hij waarschijnlijk naast gemotiveerd om de groep te beschermen, ook relatief sterk

gemotiveerd om negatieve invloed uit te oefenen voor eigen gewin. Stel dat hij een prosociale

oriëntatie zou hebben, dan was hij waarschijnlijk juist relatief weinig gemotiveerd om

negatieve invloed uit te oefenen.

Door het huidige experiment hebben we een indicatie van waarom deelnemer "X"

roddelde. Hoewel er buiten het laboratorium erg veel factoren zijn die roddelmotivatie en

roddelgedrag beïnvloeden kan dit onderzoek ook handvatten bieden bij het beantwoorden van

de vraag - en het verklaren van - waarom mensen in de praktijk roddelen, met name in de

context van een conflictsituatie. Het is daarbij van belang een inschatting te maken van de

situatie. Gedraagt de tegenpartij waarover geroddeld wordt zich competitief of coöperatief?

Ook dient er gekeken te worden naar de machtsverhoudingen en moet er een inschatting

Het Goede, het Slechte en het Geroddel 49

gemaakt worden van welke sociale waardeoriëntatie de roddelaar in kwestie heeft.

Vervolgens kan er op basis van dit onderzoek bepaald worden hoe deze factoren en de

combinatie waarin ze voorkomen de roddelmotieven en het roddelgedrag van iemand in een

conflictsituatie in de praktijk beïnvloeden.

Het Goede, het Slechte en het Geroddel 50

Literatuur

Anderson, C., & Berdahl, J. L. (2002). The experience of power: Examining the effects of

power on approach and inhibition tendencies. Journal of Personality and Social

Psychology, 83, 1362-1377.

Anderson, C., & Galinsky, A. D. (2006). Power, optimism, and risk-taking. European Journal

of Social Psychology, 36, 511-536.

Archer, J., & Coyne, S. M. (2005). An integrated review of indirect, relational, and social

aggression. Personality and Social Psychology Review, 9, 212-230.

Beersma, B., & Van Kleef, G. A. (in druk). Why people gossip: An empirical analysis of

social motives, antecedents, and consequences. Journal of Applied Social Psychology.

Beersma, B., & Van Kleef, G. A. (2011). How the grapevine keeps you in line: Gossip

increases contributions to the group. Social Psychological and Personality Science, 6,

642-649.

Baumeister, R. F., Zhang, L., & Vohs, K. D. (2004). Gossip as cultural learning. Review of

General Psychology, 8, 111-121.

Campbell, D. T. (1975). On the conflict between biological and social evolution and between

psychology and the moral tradition. American Psychologist, 30, l103-1126.

Chen, S., Lee Chai, A. Y., & Bargh, J. A. (2001). Relationship orientation as a moderator of

the effects of social power. Journal of Personality and Social Psychology, 80, 173-

187.

Cialdini, R. B., & Trost, M. R. (1998). Social influence: Social norms, conformity, and

compliance. In D. T. Gilbert, S. T. Fiske, & G. Lindzey (Eds.), Handbook of social

psychology (4th ed., Vol. 2, pp. 151-192). Boston: McGraw-Hill.

Clark, M. S., & Mills, J. (1979). Interpersonal attraction in exchange and communal

relationships. Journal of Personality and Social Psychology, 37, 12-24.

Het Goede, het Slechte en het Geroddel 51

Copp, D., 1995, Morality, Normativity, and Society, New York: Oxford University Press.

Das, T. K. & Teng, B. S. (1998). Between trust and control: Developing confidence in partner

cooperation in alliances. Academy of Management Review, 123, 491-513.

De Dreu, C. K. W., & Van Kleef, G. A. (2004). The influence of power on the information

search, impression formation, and demands in negotiation. Journal of Experimental

Social Psychology, 40, 303-319.

Dovidio, J. F., Brown, C. E., Heltman, K., Ellyson, S. L., & Keating, C. F. (1988). Power

displays between women and men in discussions of gender-linked tasks: A

multichannel study. Journal of Personality and Social Psychology, 55, 580-587.

Dunbar, R. I. M. (2004). Gossip in an evolutionary perspective. Review of General

Psychology, 8, 100-110.

Dunbar, R. I. M., Duncan, N. D. C., & Marriott, A. (1997). Human conversational

behaviour. Human Nature, 8, 231-246.

Eldakar O.T., Farrell D.L., & Wilson D.S. (2007). Selfish punishment: Altruism can be

maintained by competition among cheaters. Journal of Theoretical Biology, 249, 198-

205.

Emler, N. (1994). Gossip, reputation and social adaptation. In R.F. Goodman & A. Ben-Ze'ev

(Eds.), Good Gossip (pp. 119-140). Lawrence, KS: University Press of Kansas.

Farley, S. D. (2011). Is gossip power? The inverse relationships between gossip, power, and

likability. European Journal of Social Psychology 41, 574-579

Feinberg, M., Willer, R., Stellar, J., & Keltner, D. (2012). The virtues of gossip: Reputational

information sharing as prosocial behavior. Journal of Personality and Social

Psychology, 102, 1015-1030.

Field, A.P. (2004). Discovering Statistics Using SPSS (2nd Edition). London: Sage.

Het Goede, het Slechte en het Geroddel 52

Fine, G. A. (1977). Social components of children's gossip. Journal of Communication,

27, 181-185.

Foster, E. K. (2004). Research on gossip: Taxonomy, methods, and future directions. Review

of General Psychology, 8, 78-99.

French, J., & Raven, B. (1959). The bases of social power. In D. Cartwright (Ed.), Studies in

social power (pp. 150-167). Ann Arbor, MI: Institute for Social Research.

Galinsky, A.D., Gruenfeld, D.H, & Magee, J.C. (2003). From power to action. Journal of

Personality and Social Psychology, 85, 453-466.

Galinsky, A. D., Gruenfeld, D. H., Magee, J. C., Whitson, J. A., & Liljenquist, K. A. (2008).

Power reduces the press of the situation: Implications for creativity, conformity, and

dissonance. Journal of Personality and Social Psychology, 95, 1450-1466.

Goodman, R. F., & Ben-Ze'ev, A. (1994). Good gossip. Lawrence, KS: University Press of

Kansas.

Gruenfeld, D., Keltner, D. J., & Anderson, C. (2003). The effects of power on those who

possess it: How social structure can affect social cognition. In G. V. Bodenhausen &

A. J. Lambert (Eds.), Foundations of social cognition (pp. 237-261). Mahwah, NJ:

Erlbaum.

Guinote, A., Judd, C. M., & Brauer, M. (2002). Effects of power on perceived and objective

group variability: Evidence that more powerful groups are more variable. Journal of

Personality and Social Psychology, 82, 708-721.

Hecht, D. B., & LaFrance, M. (1998). License or obligation to smile: The effect of power and

sex on amount and type of smiling. Personality and Social Psychology Bulletin, 24,

1332-1342.

Het Goede, het Slechte en het Geroddel 53

Jaeger, M.E., Skleder, A.A., Rind, B. &., Rosnow, R.L. (1994), "Gossip, gossipers,

gossipees", in Goodman, R.F. &., Ben-Ze’ev, A. (Eds), Good Gossip, University

Press of Kansas, Lawrence, KS, pp. 154-68.

Johnson, D. W., Johnson, R. T. Smith, K. (2007). The state of cooperative learning in

postsecondary and professional Settings. Educational Psychology Review, 19, 15-29.

Keller, F. S., & Schoenfeld, W. N. (1950). Principles of psychology. New York:

Appleton-Century-Crofts.

Keltner, D., Gruenfeld, D. H., & Anderson, C. (2003). Power, approach, and inhibition.

Psychological Review, 110, 265-284.

Kerr, N., & Bruun, S. (1983). The dispensability of member effort and group motivation

losses: Freerider effects. Journal of Personality and Social Psychology, 44, 78-94.

Kipnis, D. (1972). Does power corrupt? Journal of Personality and Social Psychology,

24, 33-41.

Kurland N.B., & Pelled L.H. 2000. Passing the word: Toward a model of gossip and power in

the workplace. Academy of Management Review, 25, 428-439.

Kniffin, K. M., & Wilson, D. S. (2005). Utilities of gossip across organizational levels.

Human Nature, 16, 278-292.

Landis, J. R., Koch, G. G. (1977). The measurement of observer agreement for categorical

data. Biometrics, 33, 159-174.

Lewin, K. (1951). Field theory in social science: Selected theoretical papers Chicago: Harper

& Brothers.

Messick, D. M., & McClintock, C. G. (1968). Motivational basis of choice in experimental

games. Journal of Experimental Social Psychology, 4, 1-25.

Nijstad, B. A. 2009. Group Performance. East Sussex, NY, USA: Psychology Press.

Het Goede, het Slechte en het Geroddel 54

Ogasawara, Y. (1998). Office Ladies and Salaried Men: Power, Gender, and Work in

Japanese Companies. Berkeley: University California Press.

Overbeck, J. R., & Park, B. (2006). Powerful perceivers, powerless objects: Flexibility of

powerholders’ social attention. Organizational Behavior and Human Decision

Processes, 99, 227-243.

Piazza, J., & Bering, J. M. (2008). Concerns about reputation via gossip promote generous

allocations in an economic game. Evolution and Human Behavior, 29, 172-178.

Pruitt, D. G., & Carnevale, P. J. (1993). Negotiation in social conflict. Buckingham, England:

Open University Press.

Rosnow, R. L. (1977). Gossip and marketplace psychology. Journal of Communication, 27,

158-163.

Russell, B. (1954). Human society in ethics and politics. George Allen & Unwin.

Steinel, W., van Kleef, G. A., van Knippenberg, D., Hogg, M. A., Homan, A., & Moffitt, G.

(2010). How intragroup dynamics affect behavior in intergroup conflict: The role of

group norms, prototypicality, and need to belong. Group Processes and Intergroup

Relations, 13, 779-794.

Trope, Y., & Liberman, N. (2003). Temporal construal. Psychological Review, 110, 403-421.

Ten Velden, F. S., Beersma, B., & De Dreu, C. K. W, (2009). Goal expectations meet

regulatory focus: How appetitive and aversive competition influence negotiation.

Social Cognition, 27, 437-454.

Van Kleef, G.A., Oveis, C., Van der Löwe, I., LuoKogan, A., Goetz, J., & Keltner, D. (2008).

Power, distress, and compassion: Turning a blind eye to the suffering of others.

Psychological Science, 19, 1315-1322.

Het Goede, het Slechte en het Geroddel 55

Van Lange, P. A. M. (1999). The pursuit of joint outcomes and equality in outcomes: an

integrative model of social value orientation. Journal of Personality and Social

Psychology, 77, 337-349.

Van Prooijen, J. W., De Cremer, D., Van Beest, I., Ståhl, T., Van Dijke, M., & Van Lange, P.

A. M. (2008). The egocentric nature of procedural justice: Social value orientation as

moderator of reactions to decision-making procedures. Journal of Experimental Social

Psychology, 44, 1303-1315.

Wert, S. R., & Salovey, P. (2004). A social comparison account of gossip. Review of

General Psychology, 8, 122-137.

Wilson, D. S., Wilczynski, C., Wells, A., & Weiser, L. (2000). Gossip and other aspects of

language as group-level adaptations. In C. Heyes & L. Huber, The evolution of

cognition (pp. 347-365). Cambridge, MA: MIT Press.

Het Goede, het Slechte en het Geroddel: De Invloed van - [PDF Document] (2024)